انواع ابزارهای پوشش سرمایه‌ای

یک تصور رایج در مورد ابزار مشتقه وجود دارد و آن این است که ابزار مشتقه دارایی محسوب می شوند و دارای ارزش هستند که این تصور غلط می باشد. چرا که ارزش اوراق مشتقه وابسته به ارزش اوراق بهادار،کالا،شاخص و یا ارز است و خود به طور مستقل دارای ارزش نیستند

انواع ابزارهای پوشش سرمایه‌ای

انواع بیمه‌های مهندسی

1-مفاهیم بیمه های مهندسی

1-1-تاریخچه بیمه های مهندسی

انفجار دیگ های بخار و بروز صدمات و خسارات شدید به جان و مال اشخاص سبب گردید که استفاده کنندگان از این دستگاه ها در سال 1854 میلادی در شهر منچستر انگلیس گرد هم آمده و “سازمان استفاده کنندگان از دیگ های بخار ” را تأسیس کنند. این سازمان از طریق استفاده از کارشناسان متخصص به طور منظم از دیگ های بخار بازدید می کرد و نظرات مشورتی به استفاده کنندگان ارائه می داد. در سال 1858 اعضاء اقدام به تأسیس “شرکت بیمه دیگ بخار” نمودند که نخستین شرکت بیمه در زمینه بیمه های مهندسی بود و پس از آن متعاقباً شرکت های بیمه دیگری تأسیس گردید و بیمه های مهندسی به شکل امروزی به عنوان زیر مجموعه بیمه های اموال شکل گرفت که پروژه های درحال ساخت یا سازه ها و تأسیسات در حال بهره برداری و یا ماشین آلات و تجهیزات فنی را تحت پوشش قرار می دهد.

1-2- تقسیم بندی بیمه های مهندسی :

انواع پوشش های قابل ارائه در زمینه بیمه های مهندسی به دو سری از اموال در حال نصب و بهره برداری تعلق داشته و شاخه های بیمه مرتبط را شامل می گردد که عبارتند از :

الف)بیمه اموال در حال احداث / نصب (Construction)

همانند : احداث انواع سازه ها ، ساختمان ها ، سد ها ، پل ها ، پروژه های آب رسانی ، گاز رسانی ، مخابراتی و . . .

بیمه های اموال در حال احداث / نصب عبارتند از :

بیمه تمام خطر پیمانکاران (CAR)

بیمه تمام خطر نصب (EAR)

ب) بیمه اموال در حال بهره برداری (Operation):

همانند : تجهیزات و املاکی که نصب / احداث آنها پایان یافته و از آنها بهره برداری می گردد ، ماشین آلات ، تاسیسات کارخانجات صنعتی / مراکز غیر صنعتی / مسکونی و . . . )

بیمه های اموال در حال بهره برداری عبارتند از :

بیمه تجهیزات و ماشین آلات پیمانکاران (CPM)

بیمه ریسکهای تکمیل شده ساختمانی (CECR)

بیمه شکست ماشین آلات (MB)

بیمه تجهیزات الکترونیک (EE)

2- انواع بیمه های مهندسی

بیمه اموال در حال احداث / نصب (Construction)

2-1- بیمه تمام خطر پیمانکاران(C.A.R) Contractors’ All Risks

2-1-1- تعریف بیمه تمام خطر پیمانکاران (CAR ):

بیمه ای است که پروژه های درحال احداث عمرانی و ساختمانی که ارزش مصالح در آنها از ارزش اقلام مورد نصب بیشتر

می باشد از قبیل ساختمان، پل، سد، راه، تونل، موج شکن، پروژه های آبیاری زهکشی و مانند آنرا تحت پوشش قرار می دهد.

2-1-2- مدت بیمه تمام خطر پیمانکاران (CAR ):

مطابق مدت قرارداد بوده و بیمه گزار می تواند دوره نگهداری (تحویل موقت) را نیز تحت پوشش قرار دهد.

2-1-3- پوشش های بیمه تمام خطر پیمانکاران (CAR ):

خطرات ناشی از حوادث طبیعی همانند صاعقه – زلزله – زلزله دریائی – آتشفشان – رانش زمین – نشست زمین لغزش زمین – ریزش کوه یا صخره – سیل – آب گرفتگی – امواج دریا یا آب- تگرگ – یخ زدگی – یخ شناور – طوفان – گردباد – تندباد-باران – برف – بهمن – نشت یا نفوذ آب

خسارت های هنگام تمیز کردن یا تعمیر کردن

اموال مجاور – برداشت ضایعات (در صورت تهیه کلوز مربوطه )

خسارت های وارد به ابزار، لوازم و تجهیزات ساختمانی یا نصب

خسارت های جانی یا مالی وارد به اشخاص ثالث (در صورت درج در بیمه نامه)

خسارت های وارد به سازه ساخته شده یا اقلام نصب شده

خسارت های وارد به مصالح یا اقلام دپو شده یا انبار شده

سقوط – تصادم – واژگونی

سایر حوادث به جز آنچه در بیمه نامه مستثنی شده

2-1-4- استثنائات بیمه تمام خطر پیمانکاران (CAR ):

مطابق موارد مندرج در بیمه نامه CAR می توان به جنگ ، واکنش های هسته ای، اعمال عمدی بیمه گذار یا کارکنان وی، توقف کار، فرسودگی، خوردگی، زنگ زدگی و … را نام برد .

2-2-بیمه تمام خطر نصب Erection All Risks (E.A.R)

2-2-1- تعریف بیمه تمام خطر نصب (EAR):

بیمه ای است که پروژه های درحال احداث تأسیساتی و سازه ای که ارزش اقلام مورد نصب در آنها از ارزش مصالح بیشتر

می باشد از قبیل کارخانه، نیروگاه، پالایشگاه، خطوط انتقال نیرو، پتروشیمی، سیستم های مخابراتی، اسکله های نفتی و … را تحت پوشش قرار می دهد.

2-2-2- انواع ابزارهای پوشش سرمایه‌ای مدت بیمه تمام خطر نصب (EAR) :

مطابق مدت قرارداد بوده و بیمه گذار می تواند دوره آزمایش (راه اندازی) و دوره نگهداری (تحویل موقت) را نیز تحت پوشش قرار دهد.

2-2-3- پوششهای بیمه تمام خطر نصب ( EAR):

خطرات ناشی از حوادث طبیعی همانند صاعقه – زلزله – زلزله دریائی – آتشفشان – رانش زمین – نشست زمین لغزش زمین – ریزش کوه یا صخره – سیل – آب گرفتگی – امواج دریا یا آب- تگرگ – یخ زدگی – یخ شناور – طوفان – گردباد – تندباد-باران – برف – بهمن – نشت یا نفوذ آب

خسارت های هنگام تمیز کردن یا تعمیر کردن

اموال مجاور – برداشت ضایعات (در صورت تهیه کلوز مربوطه )

خسارت های وارد به ابزار، لوازم و تجهیزات ساختمانی یا نصب

خسارت های جانی یا مالی وارد به اشخاص ثالث (در صورت درج در بیمه نامه)

خسارت های وارد به سازه ساخته شده یا اقلام نصب شده

خسارت های وارد به مصالح یا اقلام دپو شده یا انبار شده

سقوط – تصادم – واژگونی

و سایر حوادث به جز آنچه در بیمه نامه مستثنی شده

2-2-4-استثنائات بیمه تمام خطر نصب (EAR) :

مطابق موارد مندرج در بیمه نامه اهم آن عبارتند از جنگ، واکنش های هسته ای، اعمال عمدی بیمه گذار

یا کارکنان وی، توقف کار، فرسودگی، خوردگی، زنگ زدگی و …

بیمه اموال در حال بهره برداری (Operation):

2-3- بیمه تجهیزات و ماشین آلات پیمانکاران Contractors’ Plant & Machinery(C.P.M)

2-3-1-تعریف بیمه تجهیزات و ماشین آلات پیمانکاران ( CPM) :

بیمه ای که تجهیزات و ماشین آلات پیمانکاران (معمولاً متحرک و سنگین) از قبیل لودر، بولدوزر، گریدر، جرثقیل، سنگ شکن، کارخانه تولید بتن، لیفتراک و مانند آن که ابزار کار پیمانکاران جهت اجرای کار پروژه ها می باشد را تحت پوشش قرار

می دهد. در واقع این بیمه هرگونه زیان یا خسارتی را که به هر علت جز موارد مستثنی شده درحین کار در زمان احداث یا بهره برداری، در مواقع تعطیل کار و یا زمان نگهداری به ماشین آلات وارد آید، بر اساس مندرجات و درخواست بیمه گذار جبران می نماید.

2-3-2-مدت بیمه تجهیزات و ماشین آلات پیمانکاران ( CPM) :

حداکثر یک سال می باشد که می تواند بنا به درخواست بیمه گذار تمدید گردد.

2-3-3-پوشش های بیمه تجهیزات و ماشین آلات پیمانکاران ( CPM) :

با توجه به ماهیت بیمه نامه پوشش ها و خطرات مواردی هستند که به جز استثنائات مندرج در شرایط عمومی خواهد بود بنابراین خطراتی همچون موارد ذیل تحت پوشش این بیمه نامه خواهد بود .

خطرات ناشی از حوادث طبیعی همانند صاعقه – زلزله – زلزله دریائی – آتشفشان – رانش زمین – نشست زمین لغزش زمین – ریزش کوه یا صخره – سیل – آب گرفتگی – امواج دریا یا آب- تگرگ – یخ زدگی – یخ شناور – طوفان – گردباد – تندباد-باران – برف – بهمن – نشت یا نفوذ آب

باران – برف – بهمن

خسارت های ناشی از کاربرد آب یا سایر اقدامات به منظور اطفای حریق

سقوط – تصادم – واژگونی

سایر حوادث به جز آنچه در بیمه نامه مستثنی شده

2-3-4- استثنائات بیمه تجهیزات و ماشین آلات پیمانکاران ( CPM) :

مطابق موارد مندرج در بیمه نامه اهم آن عبارتند از خسارت به علت از کارافتادگی وسایل برقی یا مکانیکی، انجماد خنک کننده یا سیالات دیگر، نقص یا قطع در سیستم روغن کاری یا خنک کاری، خسارت وارد به قطعات قابل تعویض مانند تسمه پروانه ها، غوطه ور شدن کلی یا جزئی در آب های جزر و مد دار، فرسودگی، خوردگی، زنگ زدگی و …

2-4- بیمه ریسک های تکمیل شده ساختمانی (C.E.C.R)

Civil Engineering Completed Risks

2-4-1- تعریف بیمه ریسک های تکمیل شده ساختمانی (C.E.C.R):

تمام موضوعات بیمه ای که در زمان احداث می توانستند تحت پوشش بیمه تمام خطر پیمانکاران قرار گیرند در زمان بهره برداری می توانند تحت پوشش ریسک های تکمیل شده ساختمانی قرار داده شوند این بیمه از نوع بیمه با خطرات معین بوده و خسارات فیزیکی ناگهانی و غیرقابل پیش بینی که نیاز به تعمیر یا تعویض داشته و در اثر عوامل و حوادثی که در بیمه نامه نامبرده شده خسارت ببیند را تحت پوشش قرار می دهد.

2-4-2- مدت بیمه ریسک های تکمیل شده ساختمانی (C.E.C.R):

حداکثر یک سال می باشد که می تواند بنا به درخواست بیمه گزار تمدید گردد.

2-4-3- پوششهای بیمه ریسک های تکمیل شده ساختمانی (C.E.C.R):

با توجه به ماهیت بیمه نامه پوشش ها و خطرات مواردی هستند که به جز استثنائات مندرج در شرایط عمومی خواهد بود بنابراین خطراتی همچون موارد ذیل تحت پوشش این بیمه نامه خواهد بود .

صاعقه – انفجار فیزیکی یا شیمیائی

زلزله – زلزله دریائی – آتشفشان

رانش زمین – نشست زمین – لغزش زمین – ریزش کوه یا صخره

یخ زدگی – بهمن – یخ شناور

سیل – طغیان آب – امواج دریا

طوفان – گردباد – تندباد

سایر حوادث به جز آنچه در بیمه نامه مستثنی شده

2-4-4- استثنائات بیمه CECR

مطابق موارد مندرج در بیمه نامه CECR که اهم آن عبارتند از جنگ، واکنش های هسته ای، اعمال عمدی بیمه گذار یا کارکنان وی، عیوب ذاتی، تخریب تدریجی، انبساط و انقباض در اثر تغییرات درجه حرارت هوا، خسارات ناشی از قصور

بیمه گذار در حفظ و نگهداری و انجام تعمیرات مورد بیمه و …

2-5- بیمه شکست ماشین آلات (M.B) Machinery Breakdown

2-5-1- تعریف بیمه شکست ماشین آلات (M.B):

تمام موضوعات بیمه ای که در زمان احداث می توانستند تحت پوشش بیمه تمام خطر نصب قرار گیرند در زمان بهره برداری می توانند تحت پوشش بیمه شکست ماشین آلات قرار داده شوند. به عبارتی این بیمه خسارات فیزیکی، ناگهانی و غیرقابل پیش بینی ناشی از شکست ماشین آلات و شکست ابزارهای مکانیکی و الکتریکی را در زمان بهره برداری جبران می نماید.انواع ابزارهای پوشش سرمایه‌ای

2-5-2- مدت بیمه شکست ماشین آلات (M.B):

حداکثر یک سال می باشد که می تواند بنا به درخواست بیمه گزار تمدید گردد.

2-5-3- پوشش های بیمه شکست ماشین آلات (M.B):

با توجه به ماهیت بیمه نامه پوشش ها و خطرات مواردی هستند که به جز استثنائات مندرج در شرایط عمومی خواهد بود بنابراین خطراتی همچون موراد ذیل تحت پوشش این بیمه نامه خواهد بود .

شکست تجهیزات و عدم عملکرد مطلوب در خطوط نصب شده .

از هم گسیختگی در اثر نیروی گریز از مرکز

اتصال کوتاه – نوسان برق – قطع برق، آب، گاز یا هر سوخت دیگر

کم شدن آب در دیگ های بخار – انفجار دیگ های بخار – انفجارات فیزیکی

سایر حوادث به جز آنچه صراحتاً در بیمه نامه مستثنی شده

2-5-4-استثنائات بیمه شکست ماشین آلات (M.B):

مطابق موارد مندرج در بیمه نامه اهم آن عبارتند از خسارت وارد به ابزارهای قابل تعویض مانند قالب ها، آتش سوزی، سرقت، سیل، زلزله، انفجار شیمیائی، خساراتی که سازنده، پیمانکار یا تعمیرکار براساس قانون یا قرارداد مسئول آن باشد خساراتی که در زمان شروع بیمه نامه وجود داشته است، اعمال عمدی بیمه گذار یا کارکنان وی، جنگ، واکنشهای هسته ای، فرسودگی، خوردگی، پارگی و …

2-6- بیمه تجهیزات الکترونیک (E.E) Electronic Equipment

2-6-1- تعریف بیمه تجهیزات الکترونیک (E.E):

کلیه تجهیزات و دستگاه هائی که ارزش قطعات الکتریکی و الکترونیکی از ارزش قطعات مکانیکی در آنها بیشتر باشد مانند تجهیزات رادیو تلویزیونی، مخابراتی، آزمایشگاهی، تحقیقاتی، اندازه گیری، نقشه برداری، پزشکی، کامپیوتری و … تحت پوشش این بیمه قرار می گیرند. در واقع این بیمه یک بیمه حوادث برمبنای تمام خطرات است که خسارت های فیزیکی، ناگهانی و غیرقابل پیش بینی را که بر موضوع مورد بیمه وارد آید جبران می کند.

2-6-2- مدت بیمه تجهیزات الکترونیک (E.E):

حداکثر یک سال می باشد که می تواند بنا به درخواست بیمه گزار تمدید گردد.

2-6-3- پوشش های بیمه تجهیزات الکترونیک (E.E):

با توجه به ماهیت بیمه نامه پوشش ها و خطرات مواردی هستند که به جز استثنائات مندرج در شرایط عمومی خواهد بود بنابراین خطراتی همچون موارد ذیل تحت پوشش این بیمه نامه خواهد بود .

هر نوع شکست تجهیزات ناشی از ضربه ، سقوط، برخورد با اشیاء دیگر

سیل – آب گرفتگی – امواج دریا

صاعقه – انفجار فیزیکی یا شیمیائی – آتشسوزی

اتصال کوتاه ، اتصال برق

نم – رطوبت – ریختن مایعات به داخل دستگاه

خسارت های هنگام تمیز کردن یا تعمیر کردن

سایر حوادث به جز آنچه صراحتاً در بیمه نامه مستثنی شده

2-6-4-استثنائات بیمه تجهیزات الکترونیک (E.E):

مطابق موارد مندرج در بیمه نامه اهم آن عبارتند از جنگ، واکنش های هسته ای، اعمال عمدی بیمه گذار یا کارکنان

وی، زلزله، آتشفشان، زلزله دریائی، طوفان، سرقت، معایبی که در زمان شروع بیمه نامه وجود داشته، قطع یا نوسان گاز، آب

، خسارات وارد به قطعات قابل تعویض مانند فیوزها، خساراتی که سازنده یا فروشنده تجهیزات به موجب قانون یا قرارداد

مسئول آن است، سائیدگی، خوردگی و …

3- خسارت در بیمه های مهندسی

3-1- مدارک لازم جهت بررسی و پرداخت خسارت

اعلام کتبی خسارت در موعد مقرر در بیمه نامه

ارائه صورت جلسات تائید شده کارفرما

اصل بیمه نامه در دست بیمه گذار به همراه ضمائم آن

اصل پیمان، متمم های پیمان، فهرست بهای پیمان و ضمائم آن (درصورت وجود)

صورت مجالس و صورت وضعیت های ماهانه قبل از خسارت

گزارش مقامات انتظامی درمورد سرقت

گزارش نزدیک ترین ایستگاه هواشناسی در مورد طوفان یا سیل

و سایر مواردی که متناسب با خسارت مطروحه از بیمه گذار مطالبه می گردد .

3-2- نکات مهم درباره خسارت :

حداکثر مهلت اعلام خسارت 14 روز می باشد.

در صورتی که اقساط حق بیمه در سررسید مقرر پرداخت نگردد، خسارت به نسبت حق بیمه دریافتی به حق بیمه ای که تا زمان وقوع خسارت بایستی دریافت می گردیده پرداخت خواهد شد.

بیمه گذار نباید قبل از بازدید بیمه گر اقدام به ترمیم مواضع آسیب دیده نماید ولی جلوگیری از گسترش خسارت مورد قبول بوده و هزینه های آن نیز قابل پرداخت خواهد بود.

بیمه گر خسارت را فقط در وجه صاحبکار می پردازد.مگر اینکه پیمانکار به عنوان بیمه گذار تعیین شده باشد و یا سایر شروط دیگر مطابق با شرایط خصوصی بیمه نامه

خسارت بر اساس فهرست بهای منضم به قرارداد، صورت مجالس و صورت وضعیت ها (صورت کارکردهای ) اجرائی قبل از حادثه پرداخت می شود.

بیمه گذار موظف است نکات ایمنی را رعایت نماید.

خسارات وارده قبل از تاریخ صدور بیمه نامه از شمول پوشش بیمه ای مستثنی می باشد.

کلیه حقوق این سایت محفوظ و متعلق به شرکت خدمات بیمه ای امید آسایش و سرمایه ایرانیان میباشد .

ابزار مشتقه چیست و کاربردهای آن چگونه است؟

چرا امروزه ابزار مشتقه اینقدر در بازارهای جهانی کاربردی شده اند. اوارق مشتقه چیست؟ و چه کاربردهایی می تواند داشته باشد؟ در این مقاله به پرسش هایی در مورد اوراق مشتقه پاسخ می دهیم.

همه چیز در مورد ابزار یا قرارداد مشتقه

امروزه کاربرد ابزار مشتقه دیگر آنقدر فراوان شده است که تصور اینکه در بازارهای جهانی حضور داشته باشید، حال چه به عنوان یک بازرگان و یا چه عنوان یک معامله گر و با قراردادهای مشتقه آشنا نباشید سخت است و الزامی است که انواع ابزار مشتقه مانند قرارداد آتی قرارداد فوروارد یا پیمان و سواپ و قرارداد آپشن آشنا باشید. در حقیقت رمز موفقیت شما در بازارهای مالی آشنایی با همین مفاهیم پایه ای بازار است.

تعریف ابزار مشتقه

شاید بارها اسم ابزار مشتقه یا اوراق مشتقه را شنیده باشید.اما این بار اسم مشتق که می آید یاد ریاضی دبیرستان و دانشگاه نیوفتید چرا که این اسم هیچ ارتباطی به مشتق و انتگرال ندارد.ابزار مشتقه،به قراردادی گفته می شود که بر اساس یک پایه دارایی مشخص تعریف شده و قابل معامله باشد حال این پایه دارایی ثابت می تواند یک کالا مثل نفت و طلا و نفره باشد و یا یک شاخص گروهی از سهام و اوراق قرضه و یا حتی ارز کشورها باشد.به طور خلاصه در اینجا معنی کلمه مشتق یعنی برگرفته شده از یک دارایی که قابل ترید و معامله باشد.

یک تصور رایج در مورد ابزار مشتقه وجود دارد و آن این است که ابزار مشتقه دارایی محسوب می شوند و دارای ارزش هستند که این تصور غلط می باشد. چرا که ارزش اوراق مشتقه وابسته به ارزش اوراق بهادار،کالا،شاخص و یا ارز است و خود به طور مستقل دارای ارزش نیستند

دو مثال خاص برای اوراق مشتقه

• ابزار مشتقه در خدمت آب و هوا

برای بیساری از شرکت ها، تغییر آب و هوا می تواند ضررهای خیلی بزرگی به سود آوری آن ها بزند.اگر Hب و هوا نامساعد شود می تواند منجر به زیان و یا حتی سود یک شرکت شود.برای مثال برای یک شرکت سرمایه گذاری در محصولات کشاورزی تغییر آب و هوا و سرد شدن هوا در فرودین که معمولا زمان شکوفه کردن درختان است می تواند منجر به از دست رفتن شکوفه ها و ضرر سنگین به شرکت شود.در این نوع از اوراق مشتقه شرکت می تواند ریسک این اتفاقات که از قبل تا حدودی قابل پیش بینی نیست را مدیریت کند.یک شرکت سرمایه گذار در رویدادهای ورزشی می تواند از اوراق مشتقه برای پوشش ریسک خود استقاده کند چرا که، اگر در روز مسابقه باران ببارد بلیط های کمتری به فروش می رسد و شرکت ضرر سنگینی می کند.

• ابزار مشتقه و نرخ برابری یورو به دلار

فرض کنید یک سرمایه گذار اروپایی بخواهد از طریق یک کارگزار سهام یک شرکت آمریکایی را برحسب دلار است بخرد.اگر این سرمایه گذار مدتی این سهم را نگه داری کند در خطر تغییر نرخ ارز(تغییر ارزش یورو در برابر دلار) است.اگر در این حین ارزش یورو افزایش پیدا کند سود حاصل از فروش سهام شرکت آمریکایی به دلار و تبدیل آن به یورو می تواند گاهی اوقات حتی منجر به ضرر سرمایه گذار هم بشود راه حل چیست؟در اینجا سرمایه گذار همزمان به خرید سهام شرکت آمریکایی می تواند از یک قرارداد آتی ارز و یا سوآپ ارزی استفاده کند تا دیگر نگران تغییر نرخ ارز نشود.

معایا و مزایای ابزار مشتقه در چیست؟

هر ابزاری در دنیای واقعی می تواند معایا و مزایای خاص خودش را داشته باشد ابزار مشتقه هم از این قاعده مستثنا نیست و می تواند مثل یک شمشیر دولبه باشد.در اینجا معایب و مزایا را برایتان مشخص می کنیم

مزایای ابزار مشتقه در بازارهای جهانی

• نقد شوندگی بالا

در بازار اوراق مشتقه نسبت به بازار نقدی معاملات سرعت و قدرت نقد شوندگی بالاتری دارند.این به معنا است که شما می توانید به راحتی کالا و یا اوراق بهادار خود را به پول نقد تبدیل کنید.در بازار معاملات روزز دنیا از نظر حجم معاملات می توان گفت روز به روز استقبال از اوراق مشتقه بیشتر می شود چرا که هزینه تامین مالی(به خاطر استفاده از مارجین) کمتر شده و ریسک ورود به بازار هم کمتر می شود.

وجود اهرم در معاملات مشتقه،آن ها را جذاب کرده است.این که شما در معاملات لازم نیست تمام پول آن را پرداخت کنید می تواند به شما کمک کند در معاملات خود از حجم بیشتری استفاده کنید که در صورت درستی تحلیل سود بیشتری عاید شما می شود.البته اهرم مثل یک شمشیر دولبه است چرا استفاده نادرست از آن می تواند منجر به از دست رفتن سرمایه شما شود.

در قراردادهای آتی به طور مفصل به این موضوع همراه با مثال اشاره شد که یکی از بازیگران اصلی در اوراق مشتقه به ویژه قراردادهای آتی تولید کنندگان و مصرف کنندگان هستند که از ابزار مستقه برای پوشش ریسک مانند ریسک نوسانات قیمت استفاده می کنند.

اوراق مشتقه در کجاها معامله می شوند؟

اگر بازارهای مالی را به دو دسته بازار بورس و بازار خارج از بورس(فرابورس) تقسیم بندی کنیم اوراق مشتقه در هر دو این بازارها در حال معامله است.البته نیاز است که تفاوت بازار بورس به عنوان یک مرکز متمرکز و بازار فرابورس به عنوان یک بازار شبکه ای و نسبتا به هم پیوسته را بدانید چرا که این دو مفهوم به اشتباه در بازارسرمایه ایران مورد استفاده قرار می گیرند.

• بازار بورس چیست؟
• بازار فرابورس چیست؟

انواع ابزار مشتقه در بازارهای مالی

مهم ترین اوراق مشتقه که در بازارهای مالی به طور وسیع در حال مبادله است را می توان در این چهار دسته خلاصه کرد که الزامی است با هر یک از موراد فوق آشنا شوید.

دارایی پایه در اوراق مشتقه

به طور کلی امروزه از هر آنچه در ذهنتان خطور می کند برای آن اوراق مشتقه ای ساخته شده است که در بازارهای مالی قابل معامله است(ازاوراق مشتقه مبتی بر نفت تا معاملات آپشن برای پیش بینی آب و هوا).به طور کلی اوراق مشتقه به دو دسته کلی تقسیم می شود قراردادهای مبتی بر یک کالا فیزیکی مانند طلا و نفت و زعفران و .. دیگری اوراق مشتقه مبتی بر یک ابزار مالی مانند قرارداد آتی شاخص،اوراق قرضه و ارز و آپشن نرخ بهره بانکی. به هر کدام از این موارد بالا که اوراق مشتقه از آن مشتق شده است دارایی پایه گفته می شود.

البته چند دارایی پایه می توانند منجر به تشکلی یک اوراق مشتقه بشوند مثل قرارداد آتی بر روی شاخص و یا معاملات آپشن بر روی جفت ارز دو کشور.

ابراز مشتقه در یک در بازار دو طرفه

شاید بزرگترین حسن وجود ابزار مشتقه را به بتوان معامله آن در یک بازار دو طرفه دانست. در خقیقت بازار دوطرفه موجب می شود که معامله گر بتواند با توجه به تحلیل خود موقعیت Long در جهت افزایش قیمت و یا موقعیت Short در جهت کاهش قیمت باز کند و از تمام قابلیت های اوراق مشتقه مانند اهرم استفاده کند تا اگر تحلیلش درست بود سود بیشتری کسب کند.

اوراق مشتقه در بازار ایران

در ایران هم اوراق مشتقه،معاملات آتی سکه راه استفاده از ابزار مشتقه را در بورس باز کرد و هم اکنون معاملات آتی زعفران و از سوی دیگر معاملات اختیار معامله برای سهام ها فعال هستند.هر چند بازار آتی سکه در ایران به علت نوسانات شدید قیمت سکه در سال 1397 کنار گذاشته شد که امید است در آینده نزدیک مجدد این بازار فعال شود.

جمع بندی

در این مقاله سعی شد به کاربرد های ابزار مشتقه پرداخته شود. همین طور که مشاهده می شود این اوراق می تواند به کمک صاحبان مشاغل و سرمایه گذاران بیاید.آنجایی که سرمایه گذار نگران تفییر نرخ ارز است و به دنبال کاهش ریسک های خود و البته این ابزار می تواند معایبی هم داشته باشد که مهم ترین آن را می توان ارزش گذاری سخت آن ها دانست چرا که ارزش اوراق وابسته با یک دارایی پایه است که می تواند با به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا آن دارایی پایه قیمت اوراق هم متفاوت شود.

اوراق بهادار مشتقه و انواع آن

در بازار انواع اوراق قابل معامله هستند که باعث جذابیت بازار سرمایه شده‌اند. اوراق ابزارهای مالی هستند که فرصتی را برای سهام داران، سرمایه گذاران، نهادهای مالی و شرکت‌ها فراهم می‌کند تا در راستای اهداف خود سرمایه‌گذاری کنند.
در رابطه با اوراق مشتقه قوانین زیادی نیز وضع شده است. ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه برای کنترل ریسک سرمایه‌گذاری استفاده می شوند . مهم‌ترین ابزار مشتقه عبارت‌اند از: قراردادهای سلف، قراردادهای آتی، قراردادهای اختیار معامله، قراردادهای معاوضه.
در این مطلب به تعریف و معرفی انواع اوراق مشتقه خواهیم پرداخت. در معامله اوراق مشتقه شاید برای شما سؤالاتی از قبیل سؤالات زیر پیش آمده باشد که تمایل به دانستن جواب آن‌ها دارید. ما در این مطلب سعی کردیم به بررسی سؤالات و پاسخ به آن‌ها بپردازیم.

تعریف قرارداد آتی (Future contract) چیست؟

قراردادهای آتی، توافقنامه‌های قانونی در مورد دارایی های استاندارد با قیمتی مشخص برای انجام در یک‌زمان معین در آینده می‌باشد.

قراردادهای مشتقه در کجا معامله می‌شود؟

این قراردادها در بورس‌های آتی معامله می‌شوند که دقیقاً از نظر مکان، زمان و فعالان بازار مشخص شده است. به دلیل فناوری‌های نوین ارتباطی، این مبادلات رایانه‌ای است. عرضه و تقاضا در اینجا از طریق یک شبکه الکترونیکی جریان می‌یابد و شما می‌توانید از هرجایی در تجارت شرکت کنید.

چه کسی می‌تواند در بورس‌های آتی معامله کند؟

از نظر تئوری، هرکسی می‌تواند در معاملات آتی شرکت کند. با این حال، برای برآورده کردن برخی از الزامات که ممکن است در مبادلات متفاوت باشد نیازهای شخصی و همچنین در افتتاح حساب اوراق بهادار تجربه، هدف و وضعیت مالی متقاضی نقش دارد. پیش‌نیازهای فنی این کار داشتن یک حساب در یک بانک و داشتن قرارداد در کارگزاری است.

در بازار مشتقه ساعات و روزهای معاملاتی چه زمانی است؟

در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 10 لغایت 17 و روزهای پنج شنبه از ساعت 10 لغایت 16 معامله انجام می‌شود.

فر آیند انجام معاملات اوراق مشتقه در بورس کالا به چه صورت انجام می‌شود؟

متقاضیان اوراق بهادار پس از مراجعه به کارگزاری و ثبت‌نام برای اخذ کد معاملاتی، قرارداد کد معاملاتی اوراق مشتقه را باید امضا کنند. پس از افتتاح حساب در بورس کالا و معرفی حساب بانکی و دریافت کد معامله در بورس کالا، سفارش‌های خریدوفروش خود را می‌توانید در سامانه معاملات ثبت کنید.

تاریخچه اوراق مشتقه در جهان و ایران

ابزارهای مالی ستون فقرات اقتصادهای مدرن هستند. ریشه و تاریخچه اوراق مشتقه در جهان به تجارت در بین‌النهرین در هزاره چهارم قبل از میلاد بازمی‌گردد. در آن زمان شاه فرمانی را تصویب کرد که اگر باران ناکافی و در نتیجه محصول ناکافی باشد، وام دهندگان باید از بدهی‌های خود به کشاورزان چشم‌پوشی کنند. به‌این‌ترتیب اگر حوادث خاصی غیر منتظره رخ می‌داد، افراد حق داشتند به راحتی از تعهدات خود خارج شوند!

پس از فروپاشی امپراتوری روم، قراردادهای تحویل کالاها در آینده همچنان در امپراتوری بیزانس در مدیترانه شرقی مورد استفاده قرار گرفت و در قانون شرع در اروپای غربی زنده ماندند. در دوره رنسانس، بازارهای مالی در ایتالیا و کشورهای توسعه‌نیافته پیچیده‌تر شدند.

سال 1848 تولیدکنندگان گندم در شیکاگو به بازاری نیاز داشتند که بتوانند محصول خود را به صورت نقد به متقاضیان گندم به فروش رسانند. به این ترتیب امکان دریافت وجه نقد بابت خرید کالا را در آینده فراهم کردند.

طبق این قرارداد فروشندگان مقدار مشخصی از کالای معین را در تاریخ سررسید مشخص به خریداران با قیمت مشخص به فروش می‌رسانند. نوآوری‌ها در بازار مالی مدرن تا حد زیادی بر اساس ایده مشتقات از قدیم بوده است. آنچه به‌عنوان یک ایده ساده در دوران باستان آغاز شد بعداً در دوره تجارت هیئت تجاری شیکاگو به قراردادهای استاندارد تبدیل شد. اکنون به ابزارها و قراردادهای پیچیده مالی تبدیل شده است. بازار مشتقه در ایران از سال 1387 آغاز شد، بنابراین پیشینه خیلی زیادی ندارد. در بورس کالای ایران بازار مشتقه شامل مفتول مس، سکه طلا، شمش طلا می‌باشد آغاز شد که به‌تدریج گسترش یافت.
دلیل گسترش سریع اوراق مشتقه این است که مشتقات نیازهای زیادی از افراد و مشاغل در سراسر جهان را برآورده می‌کنند.

اوراق مشتقه چیست؟

اوراق مشتقه دارایی می باشد که قیمت آن از دارایی دیگری بدست می آید. خود مشتقه یک قرارداد بین دو یا چند طرف است و قیمت اوراق مشتقه را از نوسانات دارایی اساسی به دست می‌آورند.

متداول‌ترین دارایی‌های اساسی برای مشتقات شامل سهام، اوراق قرضه، کالاها، ارزها، نرخ بهره و شاخص‌های بازار هستند. این دارایی‌ها معمولاً از طریق کارگزاری‌ها خریداری می‌شوند.

ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه را می‌توان برای اهداف مختلفی استفاده کرد، از جمله بیمه دارایی یا حفظ ارزش دارایی در برابر نوسانات قیمت‌ها.

در اصل از اوراق مشتقه برای اطمینان از متعادل بودن نرخ ارز کالاهای مورد معامله در سطح بین‌المللی استفاده می‌شود.

به طور مثال سوداگری که انتظار دارد یورو در مقایسه با دلار گران شود، می‌تواند با استفاده از مشتقی که با ارزش یورو افزایش می‌یابد، سود کسب کند.

انواع اوراق مشتقه:

انواع مختلفی از مشتقات وجود دارد که می‌توانند برای مدیریت ریسک، سوداگری و استفاده از موقعیت استفاده شوند. مشتقات یک بازار رو به رشد است و محصولی را ارائه می‌دهد که تقریباً متناسب با هرگونه نیاز یا پذیرش ریسک باشد.

1-قراردادهای آتی (futures):

قراردادهای آتی، توافقی بین دو طرف برای خرید و تحویل دارایی با قیمت توافق شده در تاریخ آینده است. قراردادهای آتی قراردادهای مالی مشتقه ای هستند که در بورس انجام می‌شود. این قرارداد طرفین را ملزم می‌کنند که دارایی را در تاریخ و قیمت آینده از پیش تعیین شده معامله کنند.

به عبارتی در این قرارداد فروشنده متعهد به فروش کالا در زمان آینده و به قیمت تعیین شده طبق قرارداد است و خریدار نیز متعهد به دریافت کالا می‌باشد. جهت ضمانت برای انجام تعهد، طرفین وجهی را به عنوان حسن انجام معامله نزد اتاق پایاپای ودیعه می‌گذارند. در این قرارداد این احتمال وجود دارد که هم خریدار و هم فروشنده در آیند دره معرض خطر ریسک‌پذیری قرار داشته باشند. به عنوان مثال، در قرارداد آتی معاملات نفت وست تگزاس در CME به طور مثال 1000 بشکه نفت است.

اگر قیمت نفت از 62.22 دلار به 80 دلار در هر بشکه افزایش یابد، معامله‌گر خریدار در قرارداد آتی با موقعیت معاملاتی بلند مدت 17780 دلار سود کسب می‌کند. در این مثال معامله‌گر فروشنده در قرار داد، 177780 دلار ضرر خواهد کرد.
[(80 دلار 62.22- دلار) X 1000 = 17780 دلار]
تمام قراردادهای آتی با تحویل دارایی پایه منقضی نمی‌شوند. بسیاری از مشتقات به‌صورت نقدی تسویه می‌شوند، این بدان معناست که سود یا زیان در معامله صرفاً یک جریان نقدی حسابداری به‌حساب کارگزاری معامله‌گر است. در حال حاضر قراردادهای آتی زعفران، زیره سبز، پسته از جمله کالاهایی هستند که در بورس کالای ایران معامله می‌شوند. قراردادهای سلف و معاملات آتی بسیار شبیه به هم هستند زیرا قراردادهایی بین دو طرف برای خرید یا فروش یک دارایی اساسی در آینده است.

2-قراردادهای سلف

قراردادهای سلف ساده‌ترین و قدیمی‌ترین شکل انواع اوراق مشتقه است که امروزه در دسترس است. قرارداد سلف چیزی جز توافق برای فروش در آینده نیست. در این معامله قیمت معامله در حال حاضر تعیین می‌شود اما کالا در آینده تحویل می‌شود.

3-قراردادهای اختیار معامله (options)

قراردادهای اختیارات به آن دسته از قراردادهایی گفته می‌شود که حق خرید یا فروش یک دارایی اساسی را فراهم می‌کنند، اما تعهدی برای انجام آن وجود ندارد. طبق این قرارداد طرفین معامله متعهد می‌شوند که دارایی را با قیمت مشخص و در سررسید معین معامله کنند. دو نوع اختیار معامله وجود دارد:

در این قرارداد خریدار این اختیار را دارد که در دوره سررسید یا تاریخ سررسید با توجه به نوع اختیار، اختیار خود را اعمال کند. یعنی خریدار می‌تواند متعهد به خرید خود نباشد، اما درصورتی‌که خریدار به تعهد خود پایبند باشد، فروشنده موظف به فروش می‌باشد.

برای قرارداد اختیار معامله نیاز است به کارگزاری مراجعه کنید تا دسترسی شما را در سامانه افزایش دهند.

4-قرارداد معاوضه یا تاخت (swaps)

معاوضه نوع رایج دیگری از ابزار مشتقه است که اغلب برای مبادله یک نوع جریان وجه نقد با نوع دیگر در آینده بین دو شرکت با دو نوع نحوه پرداخت (از بدهی یا دارایی) که عمدتاً خارج از بورس و به صورت غیررسمی است انجام می‌شود. کلمه سوآپ به معنای معاوضه، معامله پایاپای (ارز)، مبادله است.

به عنوان مثال یک معامله‌گر ممکن است از سوآپ نرخ بهره برای تبدیل وام با نرخ بهره متغیر به وام با نرخ بهره ثابت استفاده کند یا بالعکس. قرارداد معاوضه می‌تواند برای مبادله ریسک نرخ ارز یا خطر عدم پرداخت وام یا جریان‌های نقدی ناشی از سایر فعالیت‌های تجاری انجام شود.

سواپ (Swaps) شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا از خطرات ارزی در میان سایر خطرات جلوگیری کنند. قراردادهای سوآپ معمولاً در صرافی معامله نمی‌شوند. این قراردادهای خصوصی است و بین دو طرف انجام می‌شود. در حال حاضر تنها قراردادهای قابل معامله در بازار ایران، قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای آتی می‌باشد.

مزایای اوراق مشتقه:

جای تعجب نیست که ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه تأثیر قابل توجهی بر بازار مالی دارند زیرا مزایای بی شماری را برای بازارهای مالی فراهم می‌کنند. همان‌طور که در توضیحات بالا هم گفته شد، انواع اوراق مشتقه می‌توانند ابزاری مفید برای مشاغل و سرمایه‌گذاران باشند.

از قراردادهای مشتقه برای پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت استفاده می‌شود. ارزش اوراق مشتقه با ارزش دارایی اساسی مرتبط است. بنابراین ارزش این قراردادها به ارزش دارایی‌های اساسی بستگی دارد.

به عنوان مثال، یک سرمایه گذار ممکن است یک قرارداد مشتقه خریداری کند که ارزش آن در جهت مخالف ارزش دارایی سرمایه گذار متعلق به آن حرکت کند. به این ترتیب، سود حاصل از قرارداد مشتقه ممکن است ضررهای دارایی اساسی را جبران کند.

• تعیین قیمت دارایی اساسی

از مشتقات غالباً برای تعیین قیمت دارایی اساسی استفاده می‌شود. تقریبا قیمت کالاها از طریق قیمت‌های عقد قراردادهای آینده مشخص است.

به عنوان مثال، قیمت لحظه‌ای معاملات آتی می‌تواند به عنوان تقریبی قیمت کالا باشد.

در نظر گرفته شده است که مشتقات باعث افزایش کارایی بازارهای مالی می‌شوند. با استفاده از قراردادهای مشتقه، این قراردادها برای تکثیر بازده دارایی استفاده می‌شود. این امر امکان دستیابی به ارزش اقتصادی منصفانه و صحیح کالای اساسی را فراهم می‌کند، زیرا این قراردادها از طریق آربیتراژ اصلاحات قیمت را به همراه دارد. به این ترتیب بازار از نظر قیمت کارآمد می‌شود و تعادل حاصل می‌شود.

• دسترسی به دارایی‌ها یا بازارهای غیرقابل‌دسترسی

مزیت مهم دیگر اوراق مشتقه این است که دسترسی به بازار و دارایی‌های غیرقابل‌دسترس را برای مردم فراهم می‌کند. با استفاده از سوآپ نرخ بهره، یک شرکت ممکن است نرخ سود مطلوب‌تری نسبت به نرخ بهره موجود از وام مستقیم به دست آورد.

تجارت این ابزارها شامل هزینه معاملاتی کم است که برای سرمایه‌گذاران مفید می‌باشد. این اوراق به عنوان یک ابزار مدیریت ریسک و محافظت در برابر نوسانات قیمت عمل می‌کند. هزینه معاملات در اوراق مشتقه در مقایسه با سایر اوراق بهادار (مانند سهام یا بدهی) کمتر است.

• کسب سود از نوسان قیمت سهم

با استفاده از اختیار معامله، شخص می‌تواند بدون در اختیار داشتن سهم پایه، از نوسان قیمت آن منتفع شود.

معایب اوراق مشتقه

انواع اوراق مشتقه با معایب مختلفی نیز همراه هستند، برخی از آنها بسیار قابل توجه است. مشتقات منجر به عواقب فاجعه بار در طی بحران مالی 2008-2007 شد زیرا منجر به کاهش سریع ارزش اوراق بهادار با پشتوانه رهنی و اعتبار مبادله پیش فرض شد که به نوبه خود یکی از عوامل اصلی سقوط مؤسسات مالی و اوراق بهادار بود. برخی از معایب قابل توجه ابزار مشتقه عبارت‌اند از:

قراردادهای مشتقه به دلیل قیمت ناپایدار ی زیاد اوراق بهادار اساسی ابزاری با ریسک بالا هستند. قیمت اوراق بهادار اساسی مانند سهام یا فلزات به سرعت در حال تغییر است زیرا مشتقات بیشتر در بازار آزاد معامله می‌شوند. علاوه بر این، قراردادها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که ارزش گذاری آنها برای سرمایه‌گذاران بسیار پیچیده است؛ بنابراین، خطر ذاتی بسیار بالایی نیز وجود دارد.

• ویژگی‌های سوداگرانه:

مشتقات ابزاری هستند که غالباً از ابزار سوداگری در بازار استفاده می‌شود. مشتقات بسیار خطرناک هستند و رفتاری غیرقابل‌پیش‌بینی دارند؛ بنابراین هرگونه حدس و گمان غیر منطقی با استفاده از مشتقات می‌تواند ضررهای هنگفتی ایجاد کند و قسمت قابل توجهی از سرمایه شما را از بین ببرد.

این یکی از مهم‌ترین اشکالات در تجارت ابزارهای مشتقه است. سرمایه گذاری در این اوراق در مقایسه با سایر اوراق بهادار مانند سهام و فلزات، به دانش و تخصص بالایی برای معامله نیاز دارد.

هرآنچه که در رابطه با اوراق مشتقه باید بدانید.

اوراق مشتقه ابزارهای مالی هستند که امروزه بسیاری از افراد با هدف به حداقل رساندن خطرات سرمایه گذاری و دستیابی به سود بالاتر، روی آنها سرمایه گذاری می‌کنند. با دانستن جوانب مثبت و منفی انواع اوراق مشتقه مالی در این مقاله اطلاعات بیشتری خواهید انواع ابزارهای پوشش سرمایه‌ای یافت.
ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه به چهار دسته تقسیم می‌شوند: قراردادهای سلف (Forward)، قراردادهای آتی (Futures)، قراردادهای اختیار معامله (options) و قراردادهای معاوضه (swaps). تقریباً هر دارایی یا ابزار دیگری در بازارهای مالی هم فایده و هم ضرر خود را دارد و اوراق مشتقه نیز از این قاعده مستثنی نمی‌باشد. اگر می‌خواهید از استراتژی‌های معاملات نوسان برای استفاده بیشتر از مشتقات استفاده کنید . همچنین برای تجارت مؤثر با مشتقات، نیاز به تجربه و دانش زیادی دارید.

هجینگ (hedging) چیست و چه ریسک و کاربردهایی دارد؟

در این مطلب با معنی کلمه هجینگ و انواع کاربردهای آن آشنا خواهید شد. یک هج (Hedge) عبارت از انجام دادن یک سرمایه­‌گذاری به منظور کاهش دادن ریسک مربوط به تغییرات نامطلوب قیمت یک دارایی است. معمولا یک هج شامل گرفتن یک پوزیشن جبران‌کننده در اوراق بهادار مربوطه می­‌باشد. منبع:

تعریف هج

هجینگ (hedging) مشابه یک سیاست بیمه­‌ای است؛ برای مثال در صورتی که خانه شما در یک منطقه دارای خطر سیل باشد، تمایل خواهید داشت تا از طریق بیمه سیل، دارایی خودتان را در برابر ریسک سیل محافظت کنید (به بیان دیگر شما تمایل به هج کردن آن خواهید داشت). در این مورد شما نمی‌­توانید از وقوع سیل پیشگیری کنید، ولی می‌توانید قبل از وقوع سیل خطرات آن را کاهش دهید. هجینگ به صورت طبیعی یک بده بستانی مابین ریسک و پاداش است؛ با وجود اینکه هجینگ منجر به کاهش ریسک بالقوه می­‌شود، ولی همچنین منجر به از بین رفتن سودهای بالقوه هم می­‌شود. به زبان ساده می­‌توان گفت که هجینگ رایگان نیست.

در مثال مربوط به سیاست بیمه­‌ای سیل شما باید به صورت ماهیانه یک سری هزینه‌­ها را پرداخت کنید و در صورتی‌که هیچ وقت سیل اتفاق نیفتد، هیچ نوع دریافتی نخواهید داشت. با این وجود اکثر افراد ترجیح می­‌دهند که این زیان قابل پیشبینی و محدود را متحمل شوند، ولی هیچ وقت کل دارایی­شان را به صورت یکجا از دست ندهند.

در دنیای سرمایه‌­گذاری، هجینگ دقیقا به همین روش صورت می­‌گیرد. سرمایه­‌گذاران و مدیران مالی از روش‌های مختلف هجینگ استفاده می­‌کنند تا میزان ریسک­‌های موجود را کاهش دهند و آن‌ها را کنترل کنند. به منظور اینکه بتوانیم یک هج مناسب در سرمایه­‌گذاری داشته باشیم، باید از ابزارهای مختلفی به صورت استراتژیک استفاده کنیم تا انواع ابزارهای پوشش سرمایه‌ای ریسک مربوط به نوسانات نامطلوب قیمت کاهش پیدا کند.

کاربرد هج

بهترین روش برای انجام این کار عبارت از انجام دادن یک سرمایه­‌گذاری دیگر به صورت هدفمند و کنترل‌شده است. البته موارد مشابه مثال بیمه که در بالا بیان شد، محدود هستند: در مثال مربوط به بیمه سیل، زیان فرد بیمه‌شونده به صورت کامل جبران خواهد شد و احتمالا یک سری مبالغ کسر خواهد شد (برای مثال بابت مالیات). در فضای سرمایه­‌گذاری بحث مربوط به هج پیچیده­‌تر است و علم مربوط به آن ناکامل می­‌باشد.

یک هج کامل عبارت از هجی است که تمامی ریسک‌های مربوط به یک موقعیت یا دارایی را از بین ببرد؛ به عبارت دیگر این هج دارایی همبستگی معکوس 100% نسبت به دارایی باارزش دارد. این شرایط بیشتر دارای ماهیت ایده­‌آل است و کمتر در دنیای واقعی مصداق پیدا می­‌کند و حتی یک هج کامل فرضی هم بدون هزینه نیست. ریسک پایه مربوط به ریسک تغییرات همسو دارایی و هج مطابق انتظار می­‌باشد؛ در واقع پایه به معنای معکوس و ناهمخوانی است. (منبع: https://capital.com/hedging-definition)

نحوه کار هجینگ

رایج‌ترین روش هجینگ در سرمایه­‌گذاری از طریق مشتقات است. مشتقات عبارت از الگوهای بهاداری هستند که همسو با یک یا چند دارایی مرتبط نوسان می­‌کنند. مشتقات شامل قراردادهای اختیارات یا آپشن، سواپ، فیوچرز و فوروارد می­‌باشد. دارایی مربوطه می‌تواند سهام، اوراق قرضه، محصولات، ارزها، شاخص‌ها یا نرخ­‌های بهره باشد. مشتقات می­‌توانند هج­‌های مناسبی در مقابل دارایی­‌های مربوطه باشند، چرا که رابطه مابین این دوتا کم و بیش به صورت مشخصی تعریف شده است. با استفاده از مشتقات می­‌توان یک استراتژی تجاری تنظیم کرد که در نتیجه آن زیان یک سرمایه­‌گذار از طریق سود ایجادشده در مشتق مشابه، کاهش یابد یا جبران شود.

یک مثال

برای مثال در صورتی که فردی 1000 سهم plc را با قیمت 10 دلاری مربوط به هر سهم خریداری کند، می­‌تواند از طریق پوت آپشن آمریکایی 5 دلاری در قیمت استرایک 8 دلاری در پایان سال اقدام به هج کند. این آپشن به این فرد اجازه خواهد داد تا در هر زمانی از سال دیگر، 100 سهم خودش را به قیمت 8 دلار بفروشد. در صورتی که سال آینده این سهم با قیمت 12 دلاری معامله شود، این فرد آپشن را اجرا نخواهد کرد و 5 دلار (قیمت هج) زیان خواهد دید.

این فرد زیان قابل توجهی نخواهد دید چرا که سود شناخته‌نشده وی 200 دلار است (که 195 دلار آن شامل قیمت پوت می­‌باشد). از طرف دیگر در صورتی که این سهم به قمیت صفر دلار معامله شود، این فرد قرارداد آپشن را اجرا خواهد کرد و سهم خودش را به قیمت 8 دلار خواهد فروخت و زیان 200 دلاری خواهد داشت (20 دلار مربوط به قیمت پوت است). این فرد در صورتی که قرارداد آپشن را نداشت، کل سرمایه خودش را از دست می­‌داد.

کارایی یک هج مشتق از طریق عبارت دلتا (delta) بیان می­‌شود که در برخی مواقع به عنوان «نرخ هج» شناخته می­‌شود. دلتا عبارت از مقدار تغییر در قیمت یک مشتق است که به ازای یک دلار تغییر در قیمت دارایی مربوطه مشخص می­شود.

ابزار های هج کردن ریسک

خوشبختانه وجود داشتن انواع مختلف قراردادهای آپشن­‌ها و فیوچرز این اجازه را به سرمایه­‌گذاران داده است تا در مقابل هر نوع سرمایه­‌گذاری هج کنند؛ این سرمایه­‌گذاری­‌ها شامل سهام، نرخ­‌های بهره، ارزها، محصولات و سایر مواردند. درباره صفر تا صد قرارداد فیوچرژ می‌توانید مقاله مربوط به آن را در وبسایت مشاوران خبره کسب و کار ایرانیان بخوانید.

استراتژی هجینگ مشخص و همچنین قیمت­‌گذاری ابزارهای هجینگ بستگی به ریسک منفی اوراق بهادار مدّ نظر دارند که سرمایه­‌گذار متمایل به هج کردن آن می­‌باشد. معمولا هر چقدر که ریسک معکوس بیشتر باشد، هج هم بزرگتر خواهد بود. ریسک معکوس در نتیجه وجود داشتن سطح بالایی از نوسان و در طول زمان افزایش پیدا خواهد کرد؛ آپشنی که بعد از یک دوره طولانی خاتمه می­‌یابد و به اوراق بهادار دارای نوسان بیشتری مرتبط است، به عنوان یک ابزار هجینگ دارای قیمت بالاتری خواهد بود.

هر چقدر که قیمت استرایک در مثال سهام بیان شده در بالا بیشتر باشد، آپشن هم قیمت بالاتری خواهد داشت ولی پوشش قیمتی بیشتری را هم ارائه خواهد کرد. این متغیرها می‌توانند برای ایجاد آپشن ارزانتری تعدیل شوند که پوشش کمتری خواهد داشت؛ همچنین این متغیرها می­‌توانند برای ایجاد آپشن گرانتری تعدیل شوند که پوشش گسترده­‌تری دارد. با این وجود از نقطه­‌ای به بعد، خرید پوشش قیمیتی اضافی از دیدگاه کارایی هزینه­‌ای غیرقابل توجیه می­‌باشد.

هجینگ از طریق ایجاد تنوع

استفاده از مشتقات به منظور هج کردن یک سرمایه­‌گذاری باعث می­‌شود که محاسبه دقیق ریسک امکان­‌پذیر شود، ولی این کار به اندازه­‌گیری ماهرانه نیاز دارد و در اغلب مواقع منجر به از دست رفتن بخشی از سرمایه می‌شود. با این وجود، مشتقات تنها راه ممکن برای هج کردن نیستند.

تنوع­‌سازی استراتژیک یک پرتفلیو به منظور کاهش دادن ریسک­‌های خاص هم می‌تواند به عنوان یک هج در نظر گرفته شود، هر چند که در برخی مواقع خام می­‌باشد. برای مثال فردی می­‌تواند در شرکت کالاهای لوکسی سرمایه­‌گذری کند که دارای مارجین‌های صعوی است. با این وجود این فرد ممکن است نگران این موضوع باشد که یک رکود منجر به از بین رفتن میزان قابل توجهی از مصرف کالاهای لوکس شود. یک روش مقابله با این ریسک عبارت از خرید سهام دخانیات یا صنایع دخانیات می­‌باشد؛ دلیل این موضوع عبارت از این است که بخش دخانیات دوره­‌های رکود را به صورت مناسبی تحمل می­‌کند و منجر به بدست آمدن درآمد قابل توجهی برای صاحبان خودش می­‌شود.

نقطه ضعف این استراتژی

این استراتژی دارای یک سری نقاط ضعف و قوت است: در صورتی که دستمزدها بالا باشد و شغل­‌های فراوانی وجود داشته باشند، بازار کالاهای لوکس پیشرفت خواهد داشت، ولی سرمایه­‌گذاران محدودی نسبت به تحمل کردن سهام ضدچرخه­‌ای متمایل خواهند بود؛ دلیل این موضوع عبارت از این است که سرمایه­‌ها بیشتر به سمت صنایع جذابتر حرکت خواهند کرد.

این مورد ریسک­های خاص خودش را هم دارد: هیچ ضمانتی وجود ندارد که سهام کالاهای لوکس و هج به صورت معکوس حرکت کنند. هر دوی این موارد ممکن است به دلیل یک اتفاق فاجعه­‌آمیز کاهش یابند. این اتفاق مصیبت‌بار می‌تواند شامل بحران مالی یا یک دلیل نامرتبط باشد؛ برای مثال اتفاق افتادن سیل در چین منجر به افزایش قیمت تنباکو خواهد شد و ایجاد بحران در مکزیک منجر به افزایش قیمت نقره خواهد شد.

هجینگ اسپریدینگ

در حوزه مربوط به شاخص، کاهش­‌های قیمت معتدل یک مورد کاملا رایج است و همچنین این کاهش­‌ها غیرقابل پیشبینی هستند. سرمایه­‌گذارانی که بر روی این حوزه تمرکز دارند ممکن است بیشتر نگران کاهش­‌های معتدل باشند و کمتر به موارد شدیدتر توجه کنند. معمولا در این شرایط یک پوت اسپرید (put spread) به عنوان یک استراتژی هجینگ بکار گرفته می­‌شود.

در این نوع از اسپرید، سرمایه­‌گذار شاخص یک پوتی را خریداری می­‌کند که دارای قیمت استرایک بالاتری است. این سرمایه­‌گذار در مرحله بعدی یک پوت دارای قیمت پایین­‌تر ولی دارای همان تاریخ سررسید را می­‌فروشد. سرمایه‌گذار براساس روشی که شاخص رفتار می­‌کند یک درجه از پوشش قیمت را دارد که برابر است با تفاوت مابین دو قیمت استرایک. در حالیکه احتمال دارد این مقدار یک مقدار پوشش متوسط باشد، ولی در اغلب مواقع برای پوشش یک کاهش مختصر در شاخص کافی خواهد بود.

ریسک­ های هجینگ

هجینگ تکنیکی است که به منظور کاهش ریسک به کار گرفته می­‌شود، ولی نکته مهمی که همواره باید در نظر داشته باشیم عبارت از این است که تقریبا تمامی روش­‌های هجینگ دارای یک سری نواقص هستند. مورد اولی که در بالا هم بیان شد عبارت از این است که هجینگ یک روش ناقص است و هیچ تضمینی برای موفقیت آن در آینده وجود ندارد؛ همچنین هجینگ این اطمینان را ایجاد نمی­‌کند که زیان­‌ها کاهش پیدا کنند.

در مقابل، سرمایه‌گذار باید نقاط قوت و ضعف هجینگ را به صورت هم‌زمان مد نظر داشته باشد. آیا منفعت مربوط به یک استراتژی خاص بیشتر از هزینه­‌های آن است؟ به دلیل اینکه هجینگ در موارد نادری منجر به ایجاد درآمد برای سرمایه­‌گذار می­‌شود، نکته مهمی که باید همواره به یاد داشته باشیم عبارت از این است که یک هج موفق فقط منجر به پیشگیری از زیان می‌شود.

سرمایه­ گذاری روزمره

اکثر سرمایه‌گذاران در فعالیت‌های مالی خودشان از هجینگ استفاده نمی­‌کنند. همچنین اکثر این افراد از قرارداد مشتقه استفاده نمی­‌کنند. یکی از دلایل این موضوع عبارت از این است که سرمایه­‌گذاران دارای یک استراتژی بلندمدت (همانند افرادی که برای دوره بازنشستگی خودشان پس­‌انداز می­‌کنند)، هیچ تمایلی نسبت به دنبال کردن نوسانات روزمره اوراق بهادار خودشان ندارند. در این موارد نوسانات کوتاه­‌مدت اهمیت زیادی ندارد، چرا که یک سرمایه­‌گذاری به احتمال زیاد همراه با کل بازار رشد خواهد داشت.

در مورد سرمایه­‌گذارانی که در گروه سرمایه­‌گذاران خریدار و نگهدارنده قرار دارند، هیچ دلیلی برای یادگیری هجینگ وجود ندارد. با این وجود به دلیل اینکه شرکت‌ها و صندوق­‌های سرمایه­‌گذاری بزرگ به صورت منظم می­‌خواهند از ابزارهای هجینگ استفاده کنند و به دلیل اینکه این سرمایه­‌گذاران ممکن است نهادهای مالی بزرگتر را دنبال کنند یا حتی جزئی از آن‌ها باشند، شناخت مواردی که شامل هجینگ می­‌باشد اهمیت زیادی دارد چرا که توانایی افراد را برای شناخت بهتر و درک بهتر اقدامات این بازیگران بزرگتر افزایش می‌دهد.

انواع روش های سرمایه گذاری چیست و بهترین نوع آن کدام است؟

به صورت کلی می توان گفت سرمایه‌گذاری (investment) ارزش از دست رفته در زمان حاضر برای به دست آوردن ارزش بیشتر در زمان آینده است. البته تعریف های دیگری نیز از سرمایه گذاری وجود دارد. در کل یک فرد در سرمایه گذاری به جای آنکه سرمایه خودش را در زمان حاضر صرف امور مختلف و مشخصی بکند، آن را در حوزه های مختلف قرار می دهد که در آینده ارزش بیشتری داشته باشد.
در تعریف دیگری می توان گفت که سرمایه گذاری عبارت است از هر چیزی که دارای ارزش اقتصادی باشد و با هدف درآمدزایی یا افزایش قیمت در آینده خریداری شود. زمانی که سرمایه گذار اقدام به خرید یک دارایی خاص می کند در حقیقت با هدف مصرف سرمایه خود این عمل را انجام نخواهد داد و قصد دارد که در آینده، از این دارایی به عنوان یک ابزار ثروت آفرین استفاده کند. هر عملی که فرد در آن بتواند منابع مالی و پس انداز خودش به کار بگیرد و در آینده هم اصل منابع و هم سود آن را داشته باشد می‌تواند یک روش سرمایه گذاری باشد.

انواع روش های سرمایه گذاری

همانطور که گفته شد هر عملی که بتواند در آینده اصل منبع مالی فرد را همراه با سود آن به او برگرداند یک روش سرمایه گذاری خواهد بود. می توان بر اساس دیدگاه های مختلفی انواع روش های سرمایه گذاری را دسته بندی کرد. روش های سنتی سرمایه گذاری شامل خرید طلا، ارز، ملک، اوراق بهادار و … می باشند که هر کدام دارای مزایا، معایب و میزان ریسک جداگانه ای هستند. البته بسیاری از افراد در زمینه های مختلفی از روش های گفته شده سرمایه گذاری می کنند و میزان ریسک خود را کاهش می دهند. به صورت کلی می توان گفت سرمایه گذاری در دو روش کلی انجام می شود که به شرح زیر می باشند:

سرمایه‌گذاری مستقیم

سرمایه گذاری مستقیم نوعی از سرمایه گذاری است که در آن فرد سرمایه گذار مدیریت کامل سرمایه های خود را بر عهده دارد. این روش ریسک بالاتری در مقایسه با روش های غیر مستقیم دارد؛ اما قطعا سود بیشتری نیز خواهد داشت. سرمایه گذاری مستقیم خصوصا زمانی که فرد قصد فعالیت در بازار بورس و خرید سهام شرکت‌های مختلف را داشته باشند نیازمند داشتن مهارت، دانش و تجربه بالایی است در غیر اینصورت ممکن است فرد دچار خسارت های سنگین شود.

سرمایه گذاری غیر مستقیم

این روش سرمایه گذاری دقیقا نقطه مقابل سرمایه گذاری مستقیم است و افرادی که دانش، تجربه و مهارت خاصی ندارند و یا زمان کافی برای فعالیت در بازار سرمایه را ندارند می‌توانند سرمایه‌های خودشان را در اختیار واسطه های مطمئن و بهترین صندوق سرمایه گذاری قرار بدهند. سرمایه گذاری غیر مستقیم دارای ریسک کمتری نسبت به سرمایه گذاری مستقیم است اما سود و بازدهی کمتری نیز دارد.
در کنار این دسته بندی می توان از نظر زمانی نیز سرمایه گذاری را به دو روش سرمایه گذاری کوتاه مدت و سرمایه گذاری بلند مدت تقسیم بندی کرد که هر کدام شرایط و قواعد خاص خود را دارند و می توانند بازدهی متفاوت داشته باشند.

انواع مدل‌های سرمایه گذاری

همانطور که گفته شد می‌توان بر اساس فاکتورها و دیدگاه‌های مختلفی روش‌های سرمایه گذاری را تعریف کرد. از جمله بهترین مدل‌های سرمایه گذاری که هر فرد می‌تواند بر اساس میزان ریسک پذیری و دانش خود از آنها استفاده کرد می‌توان موارد زیر را عنوان نمود:

سرمایه ‌گذاری در بورس

یکی از جذاب‌ترین روش‌های سرمایه گذاری فعالیت در بازار بورس است و افراد می‌توانند هم به صورت مستقیم فعالیت داشته باشند و هم با آشنایی با شرایط سبدگردانی اختصاصی از روش های غیر مستقیم استفاده کنند. افراد می توانند حتی با کمترین سرمایه ها نیز در بازار بورس فعالیت داشته باشند و حتی بدون داشتن دانش و تجربه و فقط با خرید عرضه های اولیه کسب سود کنند. در حال حاضر حداقل مبلغ برای خرید سهام در بورس ایران ۵۰۰ هزار تومان است در حالی که خرید عرضه اولیه می‌تواند با قیمت‌هایی زیر 100 هزار تومان نیز صورت بگیرد.

• البته باید توجه داشت که حضور مستقیم در این بازار کار سخت و دشواری است و لازم است که فرد ابتدا آموزش های لازم را ببیند. افراد نباید هرگز بدون مطالعه و دانش و مهارت کافی در این بازار اقدام به خرید سهام بکنند. افراد غیر حرفه‌ایی به راحتی می‌توانند از ابزارهای واسطه ‌ای مانند صندوق‌ های سرمایه‌گذاری استفاده کنند.

سرمایه‌ گذاری در املاک و مستغلات

از جمله محبوب‌ترین شیوه‌های سرمایه گذاری در ایران می‌توان به سرمایه گذاری در املاک است. با توجه به نرخ تورم بسیار بالای کشور می‌توان گفت در سال‌های اخیر بهترین روش سرمایه گذاری فعالیت در بازار املاک بوده است. قیمت مسکن در چند سال اخیر حتی به بیش از 10 برابر رسیده است و این به معنی سود بسیار زیاد سرمایه گذاران این حوزه است. البته سرمایه گذاری در املاک و مستغلات نیازمند توجه به فاکتورها و عوامل مختلفی است انواع ابزارهای پوشش سرمایه‌ای که مهم ترین آنها شامل موارد زیر هستند:

• سرمایه گذاری در این حوزه نیاز به زمان زیادی دارد و سرمایه گذاران می‌توانند در بلند مدت به سود مورد نظر خود برسند.
• برخلاف بازار بورس که دارای نقد شوندگی بسیار بالایی است ممکن است نقد شوندگی املاک مشکل ساز باشد چرا که معمولا خرید و فروش املاک نیاز به پول های زیادی دارد و ممکن است که فرد نتواند در زمان مورد نظر خودش سرمایه خود را نقد کند.

سرمایه‌ گذاری در ارز، طلا و نقره

شاید بتوان گفت سرمایه گذاری در طلا و نقره از قدیمی ترین روش های سرمایه گذاری است که مردم از دیرباز سرمایه های نقد خودشان را به طلا تبدیل می‌کردند. طلا در تمام نقاط جهان خریدار دارد و نقد شوندگی بسیار بالایی دارد و به عنوان یک دارایی مطمئن شناخته می‌شود. همچنین امروزه ارزهای ارزشمندی همچون دلار، یورو و ارزهای دیجیتال وجود دارند که می توانند بستر مناسبی برای investment باشند.
طلا در برابر تورم آسیب نمی بیند اگرچه یک دارایی مولد نیست در حالی که حتی دلار و یورو در برابر تورم آسیب خواهند دید. افرادی که نمی خواهند ریسک خرید طلای فیزیکی را قبول کنند می توانند با خرید گواهی‌ های سپرده طلا یا صندوق‌ های سرمایه‌گذاری با پشتوانه طلا در این زمینه سرمایه گذاری کنند. البته باید توجه داشت که سرمایه گذاری در بازار طلا، نقره و ارز نیز یک سرمایه گذاری بلند مدت است و ممکن است در کوتاه مدت سود مناسبی به سرمایه گذاران ندهد.

سرمایه‌ گذاری در اوراق بهادار

اوراق بهادار نیز از دیگر حوزه هایی هستند که می توانند برای سرمایه گذاران کسب سود خوبی داشته باشند. سهام شرکت ها از جمله مهم ترین اوراق بهادار هستند و همانطور که گفته شد خرید و فروش آنها نیاز به داشتن مهارت، تجربه و دانش بالایی است. سرمایه گذاران می توانند به صورت مستقیم اقدام به خرید اوراق مشارکت با سود تضمینی بکنند و یا در صندوق ‌های با درآمد ثابت سرمایه ‌گذاری کنند چرا که بخش عمده این صندوق ها از انواع اوراق بهادار تشکیل می شوند.

سرمایه گذاری در صندوق‌ های سرمایه ‌گذاری

صندوق های سرمایه گذاری از جمله بهترین و مطمئن ترین روش های سرمایه گذاری هستند که امروزه همه افراد می توانند به راحتی به آنها دسترسی داشته باشند. این صندوق ها در حقیقت به چند دسته اصلی شامل صندوق ‌های با درآمد ثابت، صندوق‌ های مختلط و صندوق ‌های سهامی، صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)، صندوق‌ سرمایه گذاری در طلا و … تقسیم می شوند. هر کدام از این صندوق ها دارای مزایا، معایب و درصد ریسک متغیری هستند. این شیوه سرمایه گذاری را می توان بهترین روش برای کسانی دانست که دانش، تجربه و مهارت استفاده از روش های مستقیم را ندارند.
در مقاله دیگری با عنوان مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران به معرفی کامل این صندوق ها و مزایا و معایب هر کدام از آنها پرداخته شده است و می تواند اطلاعات مفیدی به کاربران ارائه کند.

سرمایه‌ گذاری در بانک

می توان گفت کم ریسک ترین، مطمئن ترین و سرراست ترین روش های سرمایه گذاری، سرمایه‌ گذاری در بانک است. این روش تقریبا هیچ ریسکی ندارد اما بازدهی آن در مقایسه با سایر روش های عنوان شده کمتر است. بانک ها معمولا دارای یک سقف سود بانکی مشخص هستند که معمولا بر اساس نرخ تورم تعیین می شود. به صورت می توان گفت که سودی که از طرف بانک به سرمایه گذاران داده می شود برابر با کاهش ارزش سرمایه او در اثر تورم است. به عبارتی می توان گفت بانک نمی تواند سودی به سرمایه گذاران بدهد و فقط اثر تورم بر سرمایه های آنها را خنثی می کند.

بهترین روش های سرمایه گذاری

همانطور که گفته شد هر کدام از شیوه های سرمایه گذاری مزیت ها معایب خود را دارند و میزان بازدهی و سوددهی آنها با هم متفاوت است. هر فرد با توجه به میزان دانش، تجربه و مهارت هایی که دارد می تواند در یکی از حوزه های گفته شده سرمایه گذاری کند و متناسب با میزان ریسک پذیری خود کسب سود کند. خوشبختانه شرکت های متعددی همچون شرکت سبدگردان آرکا وجود دارند که با داشتن مجوزهای رسمی می توانند به سرمایه گذاران کمک کنند که بهترین شیوه سرمایه گذاری را انتخاب کنند و سود مناسبی کسب کنند. از جمله مهم ترین خدمات شرکت آرکا می توان به مشاوره سرمایه گذاری در بورس، سبدگردانی اختصاصی، مدیریت صندوق ثروت افزون ثمین اشاره کرد.