مثالی برای محاسبه حجم مبنا

فرمول محاسبه قیمت پایانی

مثالی برای محاسبه حجم مبنا

حجم مبنا اهرمی است که از سال 1382 در بورس اوراق بهادار تهران به کار گرفته شد و هدف از بکارگیری آن، کنترل معاملات و جلوگیری از نوسان های کاذب و افت و خیز بی مورد قیمت سهام با معامله تنها چند سهم شرکت اعلام شد.

این اهرم از همان ابتدا با مخالفت هایی روبه رو بود و فعالان بازار همواره یکی از دلایل اصلی گره های معاملاتی را حجم مبنا می دانستند.آنها اعتقاد داشتند که حجم مبنا از آن دسته تصمیماتی بود که در شرایط مختلف مزایای کوتاه مدت، معایب بلندمدت آن را توجیه می کرد.

برخی از خدمات سایت، از جمله مشاهده متن مطالب سال‌های گذشته روزنامه‌های عضو، تنها به مشترکان سایت ارایه می‌شود.
شما می‌توانید به یکی از روش‌های زیر مشترک شوید:

در سایت عضو شوید و هزینه اشتراک یک‌ساله سایت به مبلغ 700,000ريال را پرداخت کنید.
همزمان با برقراری دوره اشتراک بسته دانلود 100 مطلب از مجلات عضو و دسترسی نامحدود به مطالب روزنامه‌ها نیز برای شما فعال خواهد شد!
پرداخت از طریق درگاه بانکی معتبر با هریک از کارت‌های بانکی ایرانی انجام خواهد شد.
پرداخت با کارت‌های اعتباری بین‌المللی از طریق PayPal نیز برای کاربران خارج از کشور امکان‌پذیر است.

به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی همه کاربران به متن مطالب خریداری نمایند!

Financial Top Manager

پس میانگین قیمت مورد معامله امروز2016 ریال بوده اگر تعداد برگه مورد معامله به حد نصاب می رسید(از حجم مبنا بیشتر می شد) این قیمت به عنوان قیمت پایانی مورد قبول بود اما چون تعداد برگه سهام مورد مثالی برای محاسبه حجم مبنا معامله قرار گرفته ده هزار تا و حجم مبنای سهم شانزده هزار برگه می باشد پس از تناسب استفاده می کنیم.

اگر 16000برگه مورد معامله قرار می گرفت قیمت سهام 16 ریال رشد می کرد در حالی که 10000 برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چقدر رشد می کند؟

۱۶۰۰۰ ۱۰۰۰۰

ــــــــــــ = ـــــــــــــ

16 X

از تناسب بالا X بدست می آید 10 ریال یعنی قیمت بسته شدن در پایان معاملات امروز برابر با 2010 ریال می شود.

آخرین اطلاعیه شرکت بورس در مورد حجم مبنا:

فعالان محترم بازار سرمایه استحضار دارند که در بازار رقابتی (کارا)، قیمت نتیجه تصمیم و اقدام گروه زیادی از خریداران و فروشندگان است و اجماع آنان را نشان می دهد. در بورس اوراق بهادار ایران حجم مبنا به منظور اطمینان از این‌که تغییر قیمت‌ سهام شرکت های پذیرفته شده دربورس حاصل از معامله حداقل تعداد معینی از سهام شرکت می باشد، تعریف و برای محاسبه آن ضریب هشت درهزار درتعداد سهام تمام شرکت‌ها صرف ‌نظر از اندازه آن ها اعمال گردید. با عنایت به این‌که در مورد شرکت‌های بزرگ هدف مذکور با حجم مبنای کمتری نیز حاصل می‌شود، لذا هیئت مدیره شرکت بورس تصمیم گرفت ضریب محاسبه حجم مبنای شرکت‌هایی که سرمایه آن ها بیشتر از 3000 میلیارد ریال می‌باشد را از هشت در ده‌ هزار به چهار در ده‌ هزار کاهش دهد. بر این اساس از تاریخ 2/4/86 ضریب محاسبه حجم مبنای 11 شرکت زیربه چهار در ده‌هزارتغییر می‌یابد:

فولاد مبارکه اصفهان ـ سایپا ـ سرمایه گذاری غدیر- ملی صنایع مس ایران ـ ایران خودرو- بانک پارسیان ـ سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی ـ سیمان فارس خوزستان ـ گروه بهمن سرمایه گذاری بانک ملی ایران ـ مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران

مزایا و معایب حجم مبنا:

مهم‌ترین مزیت قانون حجم مبنا، جلوگیری از حرکات پرشیب و یکباره در روند قیمت‌ها است، به عنوان مثال زمانی که یک سهم در روند نزولی قرار می‌گیرد، میزان عرضه بر تقاضا فزونی می‌یابد و معمولا این چیرگی عرضه بر تقاضا، آن قدر پررنگ می‌شود که حجم معاملات سهم به شدت کاهش یافته و اصطلاحا معاملات در آن نماد «قفل» می‌شود. (که فعالان بازار از این حالت به عنوان «صف فروش»یادمی‌کنند.)

در این حالت به دلیل کاهش شدید حجم معاملات، بر اساس قانون حجم مبنا درصد نوسان پایان روز نیز کاهش می‌یابد و لذا از سقوط برق آسای سهم جلوگیری می‌شود. (عکس همین حالت در بازار صعودی برقرار است.) اما مساله‌اینجا است که ‌همین ویژگی قانون حجم مبنا بزرگ‌ترین عیب آن نیز به شمار می‌آید، با شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش در بازار، حجم زیادی از سرمایه سرمایه‌گذاران در این صف‌ها بلوکه می‌شود، حجمی که می‌تواند با گردش در سایر سهام بازار، بر رونق بورس بیفزاید، بنابراین شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش، روانی معاملات ( liquidity ) در بازار را مورد تهدید قرار می‌دهد.

به عنوان مثال اگر سهامداری که سهمش در صف فروش فرو رفته، نیاز فوری به سرمایه‌اش پیدا کند، چاره‌ای ندارد، جز آنکه سهم خود را به صورت وکالتی و با قیمتی بسیار پایین تر از ارزش آن به شخص دیگری واگذار کند.

همچنین فرسایشی شدن این صف‌ها (به خصوص صف‌های فروش) می‌تواند اثرات نامطلوبی بر روان جمعی بازار داشته باشد. به عنوان نمونه می‌توان از شرکت‌های سیمانی در سال 84 و یا شرکت‌هایی مانند سرمایه‌گذاری غدیر و سرمایه‌گذاری بانکی ملی – که مدت‌های مدیدی صف فروش بودند- نام برد. (مورد آخر همچنان در صف فروش قرار دارد.)

نکته دیگر اینکه اگر نماد سهم‌هایی که با صف فروش و یا خرید مواجه ‌هستند به دلایلی همچون تعدیل پیش بینی سود، برگزاری مجمع سالانه یا مجمع افزایش سرمایه و . متوقف شود، در روز بازگشایی نماد، بازار با در‌نظر گرفتن وضعیت پیش از بسته شدن نماد به آن سهم قیمت می‌دهد، یعنی مثلا اگر سهم پیش از بسته شدن نمادش دارای صف فروش باشد، پس از بازگشایی، بازار آن قدر قیمت را پایین می‌آورد تا قیمت سهم را به نرخ تعادلی مورد نظر برساند، به دیگر سخن بازگشایی نمادها تمام تمهیدات قانون حجم مبنا را نقش بر آب می‌کند!

نمونه‌هایی از این دست بسیار دیده شده، به عنوان مثال می‌توان شرکت سرمایه‌گذاری غدیر را نام برد که پس از دو نوبت بازگشایی با افتی در حدود 40درصد مواجه شد. شرکت‌های پتروشیمی اراک و خارک، سنگ آهن گل گهر، باما، فرآوری مواد معدنی ایران و گروه بهمن از آخرین نمونه‌های این نوع بازگشایی هستند که توام با کاهش قیمتی بوده‌اند.

با توجه به روندجهاني شدن اقتصاد كشورها، متخصصان مالي كشور، بايستي با نظام‌هاي مالي جهاني و شيوه‌هاي سرمايه‌گذاري و ابزارهاي مالي پيشرفته آشنايي داشته باشند تا كشور بتواند موقعيت مالي خود را در دنياي متلاطم امروز تثبيت كند. رشته مديريت مالي در همين راستا ايجاد شده است. در اين رشته دانشجويان با تئوري‌هاي نوين مديريت مالي و كاربرد آنها آشنا مي‌شوند و در نهايت مي‌توانند با ارائه راهكار‌هايي براي بسط و توسعه سرمايه‌گذاري، گام‌هاي مؤثري در حل مشكلات اقتصادي كشور بردارند. دانش‌آموختگان مديريت مالي علاوه بر توانايي تجزيه و تحليل و حضور فعال در بازارهاي مالي مي‌توانند وضعيت مالي شركت‌ها و مؤسسات را مورد ارزيابي قرار دهند و در اخذ تصميمات مالي مؤثر در سازمان‌ها، نقش اساسي ايفا كنند.

حجم مبنا در بورس به چه معنی است؟

حجم مبنا در بورس یکی از مباحث جنجالی در ماه‌های آخر سال 1398 بود و تغییراتی که در قوانین مربوط به آن در فرابورس انجام شد باعث بوجود آمدن حواشی مختلفی شد. اما حجم مبنا در بورس به چه معنی است و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله قصد داریم به طور مفصل به این مقوله بپردازیم و ضمن تعریف و توضیح مفهوم حجم مبنا، کاربرد این پارامتر در بازار سهام و همچنین ارتباط آن با قیمت پایانی یک سهم را بیان کنیم.

حجم مبنای یک سهم چیست؟

نبود منبعی که بتواند تعاریف بورسی را ساده سازی کند یکی از مشکلات افراد تازه وارد به بازار سرمایه است. از این مثالی برای محاسبه حجم مبنا رو سهم شناس در بیان آموزش مطالب بورسی، سعی در ساده سازی مطالب در قالب مثال‎های ملموس دارد و این رویکرد از اهداف مهم تیم آموزشی سهم شناس است. بررسی حجم مبنا و توضیح مفهوم آن بدون بیان و توضیح مفهوم قیمت پایانی امکان پذیر نیست. بنابراین در ابتدا به مفهوم قیمت پایانی می‌پردازیم.

بررسی مفهوم قیمت پایانی به زبان ساده

حواس خود را جمع کنید! قصد داریم با یک مثال مفاهیم قیمت پایانی و حجم مبنا را توضیح دهیم. فرض کنید می‌خواهیم قیمت مسکن در شهر تهران را تعیین کنیم. خوب طبیعتا برای بیان پارامتری به نام “قیمت مسکن در تهران” با چالش‌ زیر مواجه هستیم:

باتوجه به اینکه قیمت مسکن در نقاط مختلف تهران متفاوت است، چگونه میتوانیم قیمت مسکن را در تهران مشخص کنیم؟ از طرفی هر کسی میتواند ملک خود را به صورت دلخواه قیمت گذاری کند.

می‌بینید که برای اینکه مشخص کنیم قیمت ملک در تهران متری چند است باید به نوعی میانگین قیمت مسکن در همه مناطق را در نظر بگیریم. اما این قیمت، قیمتی است که در آن، معاملات ملک انجام شده است نه قیمتی که یک مالک برای ملک خود تعیین کرده است. در واقع زمانی که می‌گوییم قیمت مسکن در تهران متری فلان قدر است منظور میانگینی از قیمت‌های معاملات انجام شده در همه مناطق است. حال مطلب فرضی زیر را در نظر بگیرید.

فرض کنید می‌خواهیم قیمت مسکن را در سال 99 برای شهر تهران تعیین کنیم و دوباره فرض کنید که در منطقه 1 تهران یک معامله مسکن با قیمت متری 100 میلیون انجام شده است و این معامله تنها معامله مسکن در تهران در سال 99 بوده است! خوب در این صورت برای تعیین پارامتری به نام “قیمت مسکن در تهران” که باید میانگینی از قیمت‌های مناطق مختلف باشد با مشکل مواجه خواهیم شد، زیرا عملا معامله‌ای در مناطق دیگر تهران انجام نشده است که ما قیمت مناطق دیگر را داشته باشیم.

آیا در این شرایط درست است که بگوییم قیمت مسکن در تهران متری 100 میلیون است؟ قطعا پاسخ شما منفی است.

حال فرض دیگری را در نظر بگیرید. فرض کنید در منطقه 1 تهران یک مالک نامرد قیمت بسیار نجومی بر روی ملک خود گذاشته است (مثلا متری 1 میلیارد تومان!) و از قضا کسی پیدا می‌شود و این ملک را میخرد و این معامله تنها معامله مسکن در منطقه 1 بوده است! اما در منطقه 21 تهران، 10 معامله مسکن انجام شده که میانگین آنها متری 1 میلیون تومان بوده است و در بقیه مناطق هیچ معامله‌ای انجام نشده است. حال برای بیان “قیمت مسکن در تهران” میتوانیم میانگین قیمت‌ها در مناطق مختلف را حساب کنیم.

خوب میانگین یا حد وسط بین 1 میلیون و 1 میلیارد تقریبا میشود 500 میلیون، یعنی قیمت مسکن در تهران متری 500 میلیون است. این درحالی است که در منطقه 1 فقط یک معامله انجام شده است و میتواند این 1 معامله بیانگر قیمت واقعی ملک در منطقه 1 تهران نباشد. بنابراین تعداد یا حجم معاملات در منطقه برای ما مهم است و ما نمی‌توانیم تنها به یک یا چند معامله اعتماد کنیم. می‌بینید که برای بیان پارامتری مثل “قیمت مسکن در تهران” باید علاوه بر میانگین گیری قیمت‌ها در مناطق مختلف به حجم معاملات نیز توجه کرد تا بتوان تخمین واقعی‌تری از این موضوع داشته باشیم.

خوب تا اینجا همه چیز را درمورد مفهوم قیمت پایانی و حجم مبنا بیان کرده‌ایم! شما اگر فرض بالا را به خوبی درک کرده باشید تقریبا با درک مفهوم قیمت پایانی و حجم مبنا در بورس به اندازه یک تار مو فاصله دارید.

اگر تا اینجای مقاله نقطه‌ی ابهامی دارید پیشنهاد می‌کنیم یک بار دیگر مطلب بالا را با دقت مطالعه کنید و سپس ادامه این بحث را دنبال کنید.

مفهوم حجم مبنا به زبان ساده

قبل از آنکه به صورت تخصصی به بیان تعریف حجم مبنا در بورس بپردازیم، اجازه بدهید به کمک فرضی که در بالا کردیم به زبان بسیار ساده این مفهوم را بیان کنیم. فرض بالا را در نظر بگیرید، مفهوم “قیمت مسکن در تهران” دقیقا متناظر با “قیمت پایانی یک سهم” است. همان طور که باید برای تعیین قیمت مسکن در تهران میانگین قیمت در مناطق مختلف را محاسبه کنیم برای تعیین قیمت‌ پایانی یک سهم باید میانگین قیمت در قیمت‌های مختلف را حساب کنیم. در بورس قیمت آخرین معامله ممکن است با قیمت پایانی سهم اختلاف داشته باشد. دقیقا مثل آخرین معامله مسکن در تهران که ممکن است در هر گوشه‌ای از تهران و با هر قیمتی اتفاق بیافتد. مقایسه آخرین قیمت معامله در بورس با قیمت پایانی مثل مقایسه آخرین معامله انجام شده مسکن در تهران با قیمت میانگین مسکن در تهران است.

همچنین در بالا گفتیم که برای تعیین قیمت مسکن در تهران باید میانگین قیمت مناطق مختلف را در نظر گرفت و از طرفی باید حجم معاملات هر منطقه مد نظر قرار داده شود. گفتیم که نمی‌توانیم به یک یا چند معامله اعتماد کنیم، سوال اینجاست که چند معامله باید در یک منطقه انجام شود که بتوانیم به آن اعتماد کنیم و میانگین قیمت آنها را قیمت مسکنِ آن منطقه در نظر بگیریم؟ حداقل حجم معاملاتی که باید انجام شود تا بتوانیم میانگین آنها را به عنوان قیمت مسکن در آن منطقه در نظر بگیریم، متناظر با حجم مبنا در بورس است.

به زبان علمی‌تر حجم مبنا حداقل حجمی است که باید یک سهم در یک قیمتی معامله شود تا نهایت تاثیر را در قیمت پایانی سهم بگذارد.

اگر هنوز متوجه مفهوم حجم مبنا نشده‌اید عجله نکنید.

در ابتدا فرض کردیم که در کل تهران فقط یک معامله در منطقه 1 تهران با قیمت متری 100 میلیون انجام شده باشد. اگر بخواهیم این قیمت را “قیمت مسکن در تهران” بدانیم، درست مانند این است که با معامله شدن یک عدد سهم در یک قیمت خیلی بالا یا خیلی پایین، قیمت اصلی آن سهم را همان قیمت در نظر بگیریم. اتفاقی که برای سهام‌هایی که حجم مبنای آنها 1 است در بورس می‌افتد.

وقتی حجم مبنای یک سهم 1 است، یعنی اگر فقط یک عدد برگه سهم در قیمت سقف مجاز روزانه و در مثبت 5 درصد معامله شود، قیمت پایانی آن سهم نیز 5 درصد رشد میکند. اما سهمی که حجم مبنای آن 100 هزار است، باید 100 هزار سهم در قیمت سقف مجاز روزانه معامله شود تا قیمت پایانی نیز به آن قیمت برسد. در واقع هر چقدر حجم معاملات در یک قیمتی بیشتر شود، قیمت پایانی به سمت آن قیمت گرایش پیدا میکند اما حداقل حجم مورد نیاز برای رسیدن قیمت پایانی به یک محدوده قیمتی به اندازه حجم مبنای سهم است. در اینجا لازم است کمی در مورد بازه مجاز قیمتی روزانه یک سهم صحبت کنیم.مثالی برای محاسبه حجم مبنا

بازه مجاز قیمت روزانه در یک سهم

دامنه نوسان یا بازه مجاز قیمتی روزانه‌ی یک سهم به معنی بیشترین تغییرات مجاز قیمت در طول یک روز می‌باشد یا به عبارت دیگر قیمت یک سهم در یک روز از یک سقف یا کف تعیین شده نمی‌تواند فراتر برود.

در بسیاری از بورس‌های سهام دنیا دامنه نوسانی وجود ندارد و البته این مسئله به سیاست‌های اقتصادی و ظرفیت‌های بازار بورس هر کشور بستگی دارد. دامنه نوسان در بازار بورس ایران به دلیل کمبود آگاهی‌های مالی افراد تازه وارد و البته آشفتگی‌های قیمتی در واکنش به اخبار و حساسیت بازار به شایعات و هیجانات ایجاد شده تا از ضرر و زیان سهام داران خرد و افراد مبتدی و کم تجربه جلوگیری شود. بنابراین در زمان تصویب این قانون نیت جلوگیری از ضرر و زیان افراد مبتدی بوده است.

اما این بازه مجاز قیمت روزانه بر چه اساسی تعیین می‌شود؟ جواب این سوال “قیمت پایانی دیروز” است. در واقع قیمت پایانی یک سهم در هر روز، بازه قیمت مجاز فردا را مشخص میکند به این صورت که سقف مجاز 5 درصد بالاتر از قیمت پایانی و کف مجاز 5 درصد پایین تر از قیمت پایانی خواهد بود.

در حال حاضر دامنه نوسانات نمادهای بورسی در بازار الف فرابورس مثبت یا منفی 5% نسبت به قیمت پایانی روز قبل هر سهام می باشد. برای مثال اگر قیمت پایانی یک سهم امروز 100 تومان باشد قیمت مجاز برای معاملات فردای این سهم در بازه 95 تا 105 تومان خواهد بود. این بازه برای برخی از نمادها 3% و برخی دیگر 1% است که در بازار پایه فرابورس قرار دارند. به هر حال تمامی سهام‌ها دارای بازه مجازی هستند که بر اساس قیمت پایانی تعیین می‌شود.

آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.

آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .

رابطه حجم مبنا، قیمت پایانی و بازه قیمت مجاز سهم

تا حالا فهمیدیم که قیمت پایانی به حجم معاملات و حجم مبنای سهم وابسته است و بازه مجاز قیمتی فردا به قیمت پایانی بستگی دارد. کم کم متوجه می‌شوید که پارامترهای مختلف در تابلوی معاملاتی یک سهم چگونه به صورت زنجیروار به یگدیگر وابسته هستند. این پارامترها را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

برای آشنایی با تابلوی معاملاتی یک سهم، مقاله آموزش تابلوخوانی در بورس – مقدماتی و پیشرفته را مطالعه بفرمایید.

فرمول محاسبه قیمت پایانی

محاسبه قیمت پایانی یک سهم بر اساس حجم معاملات و حجم مبنا به صورت زیر است:

فرمول محاسبه قیمت پایانی

در فرمول بالا میانگین وزنی قیمت معامله شده در واقع میانگین قیمت در همان روز (با توجه به حجم معاملات در قیمت‌های مختلف) است. البته شما نیازی به دانستن این رابطه ندارید و تنها درک درستی از قیمت پایانی داشته باشید کافی است.

حجم مبنا در بورس چگونه تعیین می‌شود؟

قانون حجم مبنا برای کنترل رشد یا نزول بی‌رویه قیمت سهام و در سال 1382 تصویب شد. این قانون گاها دچار تغییراتی می‌شود و در آخرینِ آنها سعی شده است در طی یک سال که دارای حدود 250 روز کاری است، حداقل به اندازه 10 درصد از کل سهام یک شرکت معامله شود که بر این اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت قرار گرفته است. نتیجه منطقی این قانون این است که هر چقدر یک شرکت سهام بیشتری داشته باشد حجم مبنای بزرگتری دارد.

نکته: با توجه به این قانون حجم مبنا، در تمام شرکت‌های بورسی در صورتی که حداقل 10 درصد از تعداد سهام کل شرکت در یک سال در بالاترین یا پایین‌تر دامنه نوسانی روزانه معامله شود، قیمت اصلی یا همان پایانی سهم حداکثرِ افت یا رشد خودش را میتواند تجربه کند.

تعداد کل سهام یک شرکت را میتوانید در تابلوی معاملاتی هر سهم در سایت TSETMC پیدا کنید.

محاسبه حجم مبنا برای برخی از شرکت‌ها (بنا بر مقتضیات مختلف) کمی متفاوت است. اما آیا واقعا این مسئله برای ما مهم است؟ قطعا برای کسی که به دنبال کسب سود در بازار سهام است دانستن نحوه محاسبه حجم مبنا اهمیتی نخواهد داشت، چیزی که مهم است دانستن کارکرد حجم مبنا در یک سهم و کاربردهای مختلف آن است. شما باید یاد بگیرید در بورس به مطالعه مطالب به درد بخور بپردازید و وقت خود را برای مطالعه‌ی مطالبی که کاربرد زیادی ندارند هدر ندهید. از این رو از آوردن جزئیات بیشتر در این زمینه خودداری می‌کنیم.

حجم مبنا برای یک معامله‌گر حرفه‌ای چه استفاده‌ای دارد؟

اصولا وجود حجم مبنا باعث عمق بازار می‌شود و اجازه نمی‌دهد سهم بدون اینکه حجم زیادی معامله شود قیمتش افت یا رشد زیادی کند. حجم مبنا یک جور ترمز برای حرکات سریع قیمت است. ممکن است قیمت لحظه‌ای (آخرین قیمت) یک سهم در مثبت 5 باشد اما قیمت پایانی سهم هنوز منفی باشد. این اتفاق به این دلیل رخ می‌دهد که در ان روز تعداد زیادی سهم در قیمت‌های پایین معامله شده است و حجم معاملات در مثبت‌ها بالا کم بوده است. بر این اساس معامله گر‌های حرفه‌ای میتوانند سهام‌هایی که فردا احتمالا صف خرید یا فروش خواهند بود را شناسایی کنند. معمولا اگر سهامی شرایط بالا را داشته باشد فردای آن روز صف خرید است. در این راستا می‌توانید از فیلترهای بورسی مربوطه کمک به گیرید و این گونه نمادها را در طول روز پیدا کنید.

یکی دیگر از کارکردها‌ی حجم مبنا برای یک معامله‌گر با تجربه این است که بر اساس حجم مبنای یک سهم میتواند تشخیص دهد که یک صف خرید تا چه اندازه می‌تواند پایدار باشد. به عنوان یک نکته به یاد داشته باشید که حجم‌های صف خرید اگر کمتر از حجم مبنای سهم باشد احتمال زیاد پایدار نیست و معمولا صف‌هایی که چندین برابر حجم مبنا حجم دارند، پایدار خواهند بود.

یکی از جالب‌ترین موارد استفاده از حجم مبنا و قیمت‌ پایانی، ترفند خرید سهم از صف فروش است که این مطلب را در جزوه‌ی آموزش تابلوخوانی پیشرفته به طور کامل بیان کرده‌ایم.

مفاهیم پایه‌ای بورس بسیار گسترده و مهم هستند. اگر به تازگی به بازار سرمایه ورود کرده‌اید، پیشنهاد میکنیم مباحث آموزش بورس (به خصوص مفاهیم پایه) را به صورت منسجم در یک پکیج جامع اموزش بورس دریافت کنید. برای این منظور به لینک زیر مراجعه کنید.

جمع ‌بندی

حجم مبنا در بورس یکی از مفاهیم مهم است که هر معامله‌گر سهام باید با آن به خوبی آشنا باشد. در این مقاله سعی کردیم ابتدا به زبان بسیار ساده مفهوم حجم مبنا را بیان کرده و در ادامه به کارکرد‌های آن در بازار سرمایه بپردازیم.

روش آموزشی تیم سهم شناس بر اساس ساده‌سازی مطالب و در عین حال کاربردی بودن آنها استوار است، اگر نظر، نقد یا پیشنهادی درباره این روش آموزشی دارید در کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.

حجم مبنا در بورس چیست و چگونه محاسبه می شود؟

در این مقاله به بررسی مفهوم حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه آن می پردازیم. برای اینکه در بازار های سهام کل دنیا هرج و مرج صورت نگیرد و به نحوی جلوی مداخله افراد سود جو و فرصت طلب گرفته شود و همچنین قیمت ها بر اساس خرید و فروش معاملات صورت بگیرد قانون گذار باید شرایطی را فراهم سازد که مبادلات مثالی برای محاسبه حجم مبنا بورسی در فضای ایمن صورت بگیرد و از نوسانات ناگهانی و غیر عادی قیمت سهام گرفته شود و در نهایت از بروز مشکلات و ضرر و زیان سرمایه گذاران پیشگیری کرد.

به همین دلیل باید نهادهایی وجود داشته باشند تا بر داد و ستد های بورسی نظارت داشته باشند. باز سرمایه ایران نیز همچون بازار های دیگر کشور ها نهادی تحت عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار بوسیله شرکت های زیر مجموعه خود به معاملات بورسی نظارت دارد.

بطور خلاصه می توان گفت حجم مبنا نیز یکی از ابزار و یا آیتم هایی است که جهت تخقق یافتن این امر در سال 1382 روی کار آمد و کاربرد اصلی آن در محاسبه قیمت پایانی نماد‌های فعال در بورس تهران است که در ادامه بیشتر با آن آشنا می شویم.

حجم مبنا در بورس به چه معناست؟

همانطور که گفته شد جهت فراهم سازی شرایطی آرام و ایمن برای انجام مبادلات بورسی در سال 1382 در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی، ابزاری تحت عنوان حجم مبنا در بورس اضافه شد.

امکان نوسان کاذب و غیر عادی قیمت سهام را با استفاده از ابزار حجم مبنا از بین برد و محاسبه قیمت پایانی نماد‌های فعال در بورس کاربرد اصلی حجم مبنا است.

از حجم مبنا فقط و فقط در بورس تهران استفاده شده و مقدار آن بطور اتوماتیک توسط سامانه معاملات اندازه گیری می شود و حجم مبنای هر نماد را می توانید در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com) مشاهده نمایید.

تعریف کامل قیمت پایانی در بورس

جهت درک بهتر مفهوم حجم مبنا باید با تعریف قیمت پایانی سهام در بورس آشنایی داشته باشید.

از میانگین وزنی معاملات انجام شده هر نماد در یک روز قیمت پایانی بدست می آید. اما لازم است که بدانید این میزان حجم مبنا تعیین شده از سمت بازار بورس و فرابورس است که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در فرابورس جدا می‌کند.

بورس تهران بر اسا قوانین داخلی حجم مبنا نماد ها را محاسبه می نماید و میزان حجم مبنا برای تمامی نمادهای بورسی مطابق با ذستورالعمل های به کار گرفته شده عدد 1 یک است. از این رو در هر یک از نماد های فرابورسی قیمت پایانی با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز برابر خواهد بود.

اما در اصل باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز نماد های بورسی، با توجه به حجم مبنا تعیین شده عدد حاصل از میانگین وزنی برای آن نماد تعدیل کنند.

بهتر است که بدانید در شرکت های بورسی حجم بنا از تاریخ 12 اسفند ماه 98 تغییر کرده و حجم مبنا جهت محاسبه قیمت پایانی در شرکت های فرابورسی قرار مثالی برای محاسبه حجم مبنا داده شده است از این رو دیگر حج مبنای این شرکت ها معادل با عدد 1 نیست.

معنی حجم مبنا در بورس چیست؟

با توجه توضیحاتی که تا اینجای مقاله خدمت شما عزیزان ارائه شد می توان گفت تا حدودی با معنا و مفهوم حجم مبنا در بورس آشنا شدید. اما بطور کلی می توان گفت که حجم مبنا به حداکثر اوراقی بهاداری گفته می شود که باید در هر روز مبادله شود تا کل درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود.

می توان گفت تعیین حجم مبنا در بورس به این دلیل است که سهامداران و سرمایه گذاران مطمئن شودند که نوسانات قیمت سهام ناشی از خرید و فروش تعداد معینی از سهام می باشد از این رو می تواند از بوجود آمدن قیمت کاذب و غیر واقعی در بازار سرمایه جلوگیری کند.

با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه های جلسه هفتم اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد که برای شرکت های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود.

فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس، ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.

برای شرکت های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال حداکثر ارزش مبنا 100 میلیار ریال است و برای شرکت های با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بیشتر از 120 میلیارد ریالی حداکثر ارزش مبنا تعیین شده است.

با توجه به قیمت پایانی سهام در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه شده و در اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می گردد. اعمال و محاسبه تغییرات حجم مبنا با توجه به رعایت نکات و مقررات انجام می گیرد.

از آنجایی که حجم مبنا داینامیک بوده و میزان آن در آخرین روز معاملاتی هفته تعیین می شود و در اولین روز معاملاتی هفته اینده اعمال می شود اگر در قیمت سهام افزایش و یا کاهشی دیده شود حجم مبنا نیز تغییر خواهد کرد.

جهت تکمیل توضیحات لازم است که بگویم ، تغییر در حجم مبنای شرکت های بورسی را از تاریخ 12 اسفند 98 میبینیم و حداقل ارزش حجم مبنا که از ضرب تعداد حجم مبنا در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته بدست می آید برابر بوده با 5 میلیارد ریال.

و این عدد در شرکت هایی که دارایی آنها بیشتر از 20 هزار میلیارد ریال و بالاتر است معادل است با 120 هزار میلیارد و همچنین در شرکت های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد این رقم نزدیک به ۱۰۰ میلیارد ریال میباشد. در حالی که در فرمول قبلی حداقل ارزش ۵۰۰ میلیون ریال و حداکثر ارزش ۱۰ میلیارد ریال بود.

قانون جدید حجم مبنا در بورس چه تاثیری داشته است ؟

می توان گفت قانون جدید حجم مبنا صرفا جهت هم تراز کردن وضعیت ورود نقدینگی با سیر رشد شاخص بورس می باشد. اما ممکن است که این قانون در فرابورس موجب کاهش سرعت رشد بازار شود اما این موضوع در مقابل تاثیری که بر روی سهام شرکت های کوچک نشان می دهد قابل چشم پوشی است. قبل از روی کار امدن ابزاری به نام حجم مبنا ، قیمت ها دستکاری می شد و با حجم کوچکی از پول رشد می کردند.

بیشتر این شرکت ها روزانه حجم معاملاتشان دو برابر این فرمول اتخاذ می گردد و بر اساس رقمی که توسط قیمت پایانی در آخرین روز معاملاتی هفته ثبت شده برای تعیین و محاسبه حجم مبنا هرچه قیمت بیشتر شود نیاز به حجم مبنای پایین تری خواهد بود و این موضوع موجب رشد قیمت ها خواهد شد.

این قانون جدید مبنا باعث می شود که دیگر در صف فروش شاهد دست به دست شدن حجم متناسبی باشیم و از سوی دیگر در صف خرید نیز نزولی شدن و قفل شدن نداشته باشیم.

که البته با ورود تازه واردن به این بازار شاهده کاهش در شدن نزول خواهیم بود و در صورت عدم معامله، این قیمت پایانی است که موجب ثابت شدن قیمت می شود و این مسئله در روزهای منفی به کمک بازار خواهد آمد.

در کل با توجه به حجم زیادی از نقدینگی که این روز ها وارد بازار سرمایه شده می توان چنین توقع داشت که قانون فیلتر های بیشتری را در نظر بگیرد تا از سهام داران به دلیل عدم آگاهی تازه واردان ضربه مالی نخورند و قیمتها مبتنی بر حجم های واقعی تر شوند.

بطور خلاصه می توان گفت که اگر در یک نماد حجم معاملات در یک روز برابر با حجم مبنای همان نماد باشد، این میانگین وزنی تمامی معاملات در روز به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می شود. و اگر حجم مبادلات بورسی در یک روز فقط درصدی از حجم مبنا باشد دیگر با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز نمی توان قیمت پایانی را محسبه نمود.

حجم مبنا چگونه محاسبه می شود؟

ممنون که تا اینجای مطلب ما را همراهی کردید. در این بخش از مقاله به نحوه محاسبه حجم مبنا می پردازیم. برای درک بهتر، این مبحث را با ذکر یک مثال توضیح می دهیم.

بطور مثال یک حجم مبنای یک نماد در یک روز برابر است با 5 میلیون سهم و قیمت پایانی روز گذشته آن 300 تومان باشد در چنین شرایطی حجم معاملات نماد مذکور در آن روز به نصف درصد حجم مبنای آن یعنی 5 میلیون تقسیم بر 2 می شود 2/5 میلیون سهم برسد بنابراین قیمت پایانی روز جاری را با توجه به میانگین وزنی معاملات آن روز محاسبه می کنیم.

جهت محاسبه قیمت پایانی روز جاری باید اختلاف میانگین محاسبه شده با قیمت پایانی روز گذشته را باید ضرب در نسبت معاملات امروز به حجم مبنا می کنیم و به علاوه قیمت پایانی روز گذشته کنیم.

در این شرایط اگر میانگین وزنی معاملات روز جاری 260 باشد قیمت پایانی نماد در آن روز معادل می شود با 320 تومان.

• حجم مبنا: 5 میلیون سهم
• میانگین وزنی معاملات امروز: 260
• حجم معاملات روز جاری: 2/5 میلیون سهم
• قیمت پایانی روز گذشته: 300 تومان
• تفاوت میانگین وزنی معاملات امروز با قیمت پایانی در روز گذشته: 300-260=40
• تعدیل با حجم مبنا: 20=40*۰.۵
• قیمت پایانی امروز: 320=300+20

از این رو میزان مجاز نوسانات در روز بعد و تغییرات قیمت ها در بازه مثبت و منفی 5% خواهد بود.

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا یک شرکت، تعداد سهامی از کل سهام شرکت است که در یک روز باید معامله شود تا قیمت پایانی برابر میانگین وزنی قیمت‌های معامله شده در روز شود.

این که می‌گوییم میانگین وزنی به این معنی است که هرچه حجم معامله در یک قیمت خاص بیشتر باشد آن قیمت در میانگین‌گیری تاثیر بیشتری دارد.

حال حجم مبنا چطور محاسبه می شود؟

حجم مبنای اکثر شرکت‌ها مقدار ۰٫۰۰۰۸کل سهام شرکت می‌باشد. این که می‌گوییم اکثر شرکت‌ها به این دلیل است که برای شرکت‌های بزرگ مقداری کمتر از ۰٫۰۰۰۸ در نظر گرفته شده مثالی برای محاسبه حجم مبنا است .

حال این ۰٫۰۰۰۸ از کجا آمده است؟

طبق مصوبه سازمان بورس باید حداقل ۲۰درصد کل سهام شرکت طی یک سال مورد معامله قرار گیرد تا تغییر قیمت سهم معقول باشد. حال اگر تعداد روزهای کاری را ۲۵۰ روز فرض کنیم برای هر روز عدد ۰٫۰۰۰۸ بدست می‌آید .

مثال برای محاسبه حجم مبنا

فرض کنید تعداد کل سهام شرکتی ۱۰۰ میلیون می‌باشد.حجم مبنای این شرکت این طور محاسبه می‌شود:

۸۰۰۰۰ = ۱۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۰٫۰۰۰۸

حال هدف از به کارگیری حجم‌ مبنا چیست؟

هدف از به کارگیری این اهرم کنترل معاملات و جلوگیری از نوسان‌های کاذب و افت خیزهای هیجانی قیمت سهم تنها با چند معامله می‌باشد.

حال نحوه به کارگیری حجم‌ مبنا چیست؟

با یک مثال توضیح می‌دهیم:

فرض کنید قیمت روز قبل برای سهمی ۱۰۰۰ ریال بوده و امروز معاملات زیر برای سهم صورت گرفته است. همچنین حجم مبنا را برای این سهم ۱۵۰۰در نظر بگیرید.

در ساعت ۹: تعداد ۱۰۰ معامله در قیمت ۹۹۰

در ساعت ۱۰: تعداد ۴۰۰ معامله در قیمت ۱۰۱۰

در ساعت ۱۱: تعداد ۲۰۰ معامله در قیمت ۱۰۲۰

در ساعت ۱۲: تعداد ۳۰۰ معامله در قیمت ۱۰۳۰

حال قیمت پایانی را با استفاده از میانگین وزنی محاسبه می‌کنیم.

بنابراین قیمت پایانی مورد نظر ۱۰۱۶ بدست آمد. حال آیا همین قیمت در پایان ساعت بازار به عنوان قیمت پایانی ثبت می شود یا خیر؟

در جواب باید بگویم که حجم مبنا و حجم معامله کننده تعیین کننده است. در بالا فرض شده بود که حجم مبنا شرکت ۱۵۰۰ می‌باشد و در این مثال تعداد ۱۰۰۰سهم معامله شده بود. اگر حجم معامله شده از حجم مبنا بیشتر بود همان قیمت پایانی محاسبه شده ثبت می‌شد ولی در این مثال حجم معامله شده کم‌تر از حجم مبنا می‌باشد.