بازار ساز خودکار AMM چه چیزی است؟

بازارساز خودکار (AMM) در ارزهای دیجیتال چیست؟

آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده‌اید که معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) چگونه پردازش و قیمت‌ها در این پلتفرم‌ها چگونه محاسبه می‌شود؟ صرافی‌های غیرمتمرکز برخلاف صرافی‌های سنتی، از بازارساز خودکار (AMM) برای فعال‌کردن سیستم معاملاتی سیال به‌منظور ارائه‌ی استقلال و نقدینگی و اتوماسیون بهره می‌برد. برای درک بهتر مفهوم بازارساز خودکار و چگونگی عملکرد این سیستم‌ها در مبادلات غیرمتمرکز با تک تایمز همراه باشید.

بازارسازی چیست؟

پیش از اینکه به‌ نکات فنی مرتبط با بازارسازهای خودکار بپردازیم، درک روش ایجاد بازار در چشم‌انداز مالی اهمیت زیادی دارد. همان‌طور‌که در کوین مارکت‌کپ توضیح داده شد، بازارسازی همان‌طور‌که از نامش پیدا است، به فرایندی اشاره می‌کند که در تعیین قیمت دارایی‌ها و به‌طور هم‌زمان تأمین نقدینگی در بازار نقش دارد. به‌بیان‌دیگر، بازارساز نقدینگی موردنیاز دارایی مالی را ایجاد می‌کند.

این سیستم‌ها همچنین باید روشی برای پاسخ‌گویی به درخواست‌هایی خریدوفروش معامله‌گرها پیدا کنند که این مورد به‌نوبه‌ی خود در تعیین قیمت‌گذاری دارایی موردنظر نقش دارد. به‌عنوان مثال، یک صرافی بیت کوین از یک دفتر سفارش و یک سیستم تطبیق سفارش برای آسان‌ترکردن فرایند معاملات این ارز دیجیتال بهره می‌برد. در این نوع صرافی‌های سنتی، قیمت‌هایی که معامله‌گرها مایل به خرید‌و‌فروش بیت کوین هستند، در دفتر سفارش ثبت و نمایش داده می‌شود.

بازارسازی همان‌طورکه از نامش پیدا است، به فرایندی اشاره می‌کند که در تعیین قیمت دارایی‌ها و به‌طور هم‌زمان تأمین نقدینگی در بازار نقش دارد

از سوی دیگر، سیستم تطبیق سفارش سفارش‌های خریدوفروش را مطابقت و تسویه‌حساب آن‌ها را انجام می‌دهد. در هر زمان معین، جدیدترین قیمتی که بیت کوین با آن خریده شده است، به‌طور خودکار به‌عنوان قیمت بازار این دارایی دیجیتال نشان داده می‌شود. در برخی از مواقع که در طرف مقابل نقدینگی کافی برای انجام معامله وجود ندارد، گفته می‌شود که بازار مستعد لغزش است. لغزش زمانی رخ می‌دهد که پردازش حجم بالای سفارش قیمت یک دارایی را افزایش یا کاهش می‌‌دهد.

برخی از صرافی‌های ارزهای دیجیتال برای کم‌کردن رخ‌دادن این شرایط، از خدمات معامله‌گران حرفه‌ای در قالب کارگزاران و بانک‌ها و سایر سرمایه‌گذاران نهادی برای تأمین نقدینگی مستمر بهره می‌برند. این ارائه‌دهندگان نقدینگی با ارائه‌ی سفارش‌های پیشنهادی که مطابق با سفارش‌های معامله‌گران باشد، این اطمینان را ایجاد می‌کنند که همیشه طرف مقابلی برای معامله با آن‌ها وجود خواهد داشت. فرایندی که در تأمین نقدینگی وجود دارد، همان چیزی است که ما آن را «بازارسازی» می‌نامیم. همچنین، نهادهایی که در این زمینه نقدینگی لازم را ارائه می‌دهند، «بازارسازان» نامیده می‌شوند.

اکنون که دریافتید بازارسازی چیست، درک عملکرد بازارساز خودکار آسان‌تر است.

بازارساز خودکار چیست؟

با‌‌‌توجه‌‌به توضیحات بالا، واضح است که بازارسازان بازار ارزهای دیجیتال با ارائه‌ی سطح مناسبی از نقدینگی به‌منظور کاهش نوسانات قیمت به‌طور شبانه‌روزی تلاش می‌کنند؛ اما درصورتی‌که روشی برای دموکراتیزه‌کردن این فرایند وجود داشت، به‌گونه‌ای که فردی عادی بتواند به‌عنوان بازارساز عمل کند، چه؟ اینجا است که بازارسازان خودکار وارد میدان می‌شوند.

برخلاف صرافی‌های متمرکز در پروتکل‌های معاملاتی غیرمتمرکز، دفترچه‌های سفارش و سیستم‌های تطبیق سفارش و نهادهای مالی که به‌عنوان بازارساز فعالیت می‌کنند، حذف شده‌اند. ازجمله‌ی این نوع صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توان به Curve، سوشی، یونی سواپ و بالانسر اشاره کرد. هدف از نوع صرافی‌ها حذف ورودی اشخاص‌ ثالث است تا کاربران بتوانند معاملات را به‌طور مستقیم ازطریق کیف پول شخصی خود انجام دهند؛ از‌این‌رو، اکثر فرایندها در این پلتفرم‌ها براساس قراردادهای هوشمند اجرا و کنترل می‌شود.

برخلاف صرافی‌های متمرکز در پروتکل‌های معاملاتی غیرمتمرکز، دفترچه‌های سفارش و سیستم‌های تطبیق سفارش و نهادهای مالی که به‌عنوان بازارساز فعالیت می‌کنند، حذف شده‌اند

به‌عبارت‌دیگر، بازارساز خودکار به معامله‌گران اجازه می‌دهد از قراردادهای هوشمند برنامه‌ریزی‌شده برای فعال‌کردن نقدینگی و کشف قیمت‌ها تعامل داشته باشند. در‌حالی‌که این مورد مفهوم AMM را بیان می‌کند، توضیحی درمورد فرایندها و سیستم‌های زیربنایی آن ارائه نمی‌دهد.

روش کارکرد بازارسازهای خودکار

پیش از هرچیز باید در نظر داشته باشید که بازارسازهای خودکار از فرمول‌های ریاضی از‌پیش‌تعیین‌شده برای کشف و حفظ قیمت ارزهای دیجیتال جفت‌شده بهره می‌برند. همچنین، توجه کنید که بازارساز خودکار به هرکسی اجازه می‌دهد نقدینگی موردنیاز برای دارایی‌های جفت‌شده را فراهم کند؛ ولی این پروتکل‌ به هرکسی اجازه می‌دهد تا ارائه‌دهنده‌ی نقدینگی (LP) باشد.

برای توضیح بیشتر این موضوع، اجازه دهید یونی سواپ را به‌عنوان مطالعه‌ی موردی در نظر بگیریم. این پروتکل از معادله‌ی محبوب X*Y=K استفاده می‌کند. در این معادله، X نشان‌دهنده‌ی مقدار دارایی A و Y نشان‌دهنده‌ی مقدار دارایی B و K نیز یک مقدار ثابت است. از‌این‌رو، صرف‌نظر از تغییرات در ارز دارایی‌های A و ‌B، نتیجه‌ی آن‌ها همیشه برابر با یک مقدارِ ثابت باشد.

توجه داشته باشید معادله‌ای که به‌ آن اشاره شد، فقط یکی از فرمول‌های موجود برای برقراری تعادل در AMM است. پلتفرم بالانسر از فرمول پیچیده‌تری استفاده می‌کند که به این پروتکل اجازه می‌دهد حداکثر تا هشت توکن را در یک استخر جمع کند.

همان‌طور‌که درمورد یونی سواپ و بالانسر دیدیم، اگرچه روش‌های مختلفی برای بازارساز خودکار وجود دارد، این واقعیت باقی می‌ماند که پلتفرم‌های مورداشاره برای عملکرد صحیح و ازبین‌بردن احتمال لغزش‌ها، به نقدینگی نیاز دارند. بدین‌ترتیب، این پروتکل‌ها برای ایجاد انگیزه در ارائه‌دهندگان نقدینگی بخشی از کمیسیون تولید‌شده‌ی استخرهای نقدینگی و توکن‌های حاکمیتی را به آن‌ها ارائه می‌دهند. به‌بیان‌دیگر، زمانی که سرمایه‌ای را برای اجرای استخرهای نقدینگی فراهم کنید، بخشی از کارمرد تراکنش‌ها به شما تعلق خواهد گرفت.

این پروتکل‌ها برای ایجاد انگیزه در ارائه‌دهندگان نقدینگی، بخشی از کمیسیون تولید‌شده‌ی استخرهای نقدینگی و توکن‌های حاکمیتی را به آن‌ها ارائه می‌دهند

هنگامی‌ که سرمایه‌ی خود را به‌اشتراک گذاشتید، توکن‌های ارائه‌دهنده‌ی نقدینگی را دریافت خواهید کرد که نشان‌دهنده‌ی سهم شما از نقدینگی سپرده‌گذاری‌شده در یک استخر است. این توکن‌ها همچنین باعث خواهد شد که شرایط لازم برای دریافت کارمزد تراکنش‌ها را به‌عنوان درآمد غیرفعال به‌دست بیاورید. می‌توان این توکن‌ها را در پروتکل‌های دیگری که از آن‌ها پشتیبانی می‌کنند، سپرده‌گذاری کرد تا بدین‌ترتیب، سطح درآمد افزایش یابد. برای برداشت نقدینگی خود از استخر، باید توکن‌های سپرده‌گذاری خود را تحویل دهید.

نکته‌ی دیگری که باید درمورد بازارساز خودکار بدانید، آن است که این سیستم‌ها برای آربیتراژورها نیز ایدئال به‌نظر می‌رسند. اگر با این اصطلاح آشنایی ندارید، باید اشاره کنیم آربیتراژورها از ناکارآمدی در بازارهای مالی سود به‌دست می‌آورند. به‌بیان‌دیگر، آربیتراژورها دارایی دیجیتال را با قیمت پایین‌تر از صرافی می‌خرند و فورا آن را در پلتفرم دیگری با نرخ بالاتر می‌فروشند. در‌واقع آربیتراژورها از تفاوت قیمتی ارزهای دیجیتال در صرافی‌های مختلف سود می‌برند. هر زمان که بین قیمت توکن‌های ادغام‌شده و نرخ مبادله‌ی بازارهای خارجی اختلاف وجود داشته باشد، آربیتراژورها می‌توانند تا زمانی که ناکارآمدی بازار برطرف نشده است، این نوع توکن‌ها را بخرند یا بفروشند.

از‌دست‌دادن دائمی

اگرچه بازارسازهای خودکار بازده درخورتوجهی برای ارائه‌دهندگان نقدینگی ایجاد می‌کنند، خطرهایی هم در این راه وجود دارد. شایع‌ترین خطر در این فرایند، خطر از‌دست‌دادن دائمی است. این پدیده زمانی به‌وجود می‌آید که نسبت قیمت دارایی‌ها در استخر نقدینگی تغییر کند. ارائه‌دهندگان نقدینگی که وجوهی را در استخرهای آسیب‌دیده سپرده‌گذاری کرده‌اند، به‌طور خودکار محتمل زیان دائمی خواهند شد. هرچه تغییر در نسبت قیمت بیشتر باشد، میزان زیاد واردشده به ارائه‌دهنده‌ی نقدینگی بیشتر خواهد بود.

با‌این‌حال، این ضرر به‌دلیلی ناپایدار نامیده می‌شود. زمانی که استخر در حال تغییر نسبت قیمت است، تا وقتی توکن‌های سپرده‌گذاری‌شده را برداشت نکنید، همچنان می‌توان ضرر ناشی از آن را کاهش داد. زیان زمانی از بین خواهد رفت که قیمت توکن‌ها به سطحی برسد که در ابتدای زمان سپرده‌گذاری در آن سطح بوده است. افرادی که وجوه خود را قبل از بازگشت قیمت‌ برداشت کنند، متحمل ضرر دائمی خواهند شد؛ البته این امکان وجود دارد که درآمدهای دریافتی ازطریق کارمزد تراکنش‌ها این خسارات را پوشش دهد.

نتیجه

در چند سال اخیر، ثابت شده است که بازارسازهای خودکار سیستم‌های نوآورانه‌ای را برای فعال‌کردن مبادلات غیرمتمرکز ارائه می‌کنند. در این زمان، شاهد ظهور تعداد زیادی از صرافی‌های غیرمتمرکز بوده‌ایم که هیجان بالا و مدوام امور مالی غیرمتمرکز را هدایت کرده‌اند؛ البته این بدان‌معنا نیست که رویکرد صرافی‌های غیرمتمرکز کاملا بی‌نقص است. حال باید دید با وجود پیشرفت‌های اخیر در این حوزه، آینده‌ی پلتفرم‌های غیرمتمرکز چگونه رقم خواهد خورد.

نظر شما درمورد بازارسازهای خودکار در ارزهای دیجیتال چیست؟ اگر تجربه‌ی استفاده از این نوع پلتفرم‌ها را دارید، لطفا آن را با تک تایمز و سایر کاربران به‌اشتراک بگذارید.

بمنظور اطلاع از دیگر خبرها به صفحه اخبار فناوری مراجعه کنید.

بازارساز خودکار چیست؟

بازارساز خودکار که در انگلیسی Automated market maker یا به اختصار AMM نامیده می شود مانند یک ربات است که قیمت دو دارایی را اعلام می کند که برخی از آن ها از فرمول های ساده ای استفاده می کنند مثل یونی سواپ(UniSwap) و برخی فرمول های پیچیده ای دارند مثل کرو(Curve) و بلنسر(Balancer).

در واقع می توان گفت که AMMها، یک نوع پروتکل صرافی غیر متمرکز(DEX) هستند که بر اساس قوانین و فرمول های ریاضی دارایی ها را قیمت گذاری می کند. بنابراین بر خلاف صرافی های سنتی که از دفتر فروش بهره می گیرند، AMMها برای قیمت گذاری از الگوریتم استفاده می کنند که فرمول های بازارسازها در هر پروتکلی فرق دارد. مثلا یونی سواپ از معادله ی x*y=k استفاده می کند؛ بقیه ی بازارسازها هم با توجه به هدفی که دارند از فرمول های متفاوتی استفاده می کنند اما شباهت همه ی آن ها در این است که قیمت ها را به صورت الگوریتمی به دست می آورند.

استفاده از بازارساز خودکار

با توجه به این که بازار ساز های سنتی توسط شرکت های بزرگ و استراتژی پیچیده انجام می شود، بازار ساز ها می توانند در دفتر سفارشات صرافی، قیمت مناسب و قیمت پیشنهادات خرید و فروش نزدیکی به دست آورند. در واقع بازار ساز خودکار، این مراحل را غیر متمرکز می کند و این امکان را به وجود می آورد تا هر کسی از طریق بلاک چین یک بازار( استخر نقدینگی) ایجاد کند. استفاده از بازار ساز های خودکار باعث رشد چشم گیر DeFi یا همان حوزه ی امور مالی غیر متمرکز شده است. چرا که استفاده از بازار ساز های خودکار ساده و آسان هستند و می توان بدون نیاز به اعتماد به طرف مقابل، معامله کرده و همچنین به یک تامین کننده ی نقدینگی در استخر لیکوئیدیتی تبدیل شد. بدین ترتیب باعث می شود هر کسی در صرافی به یک سازنده ی بازار یا market maker تبدیل شده و با تامین نقدینگی و دریافت کارمزد، سود کسب کند. گفتیم که بازار ساز های خودکار در فضای DeFi یا همان سیستم مالی غیر متمرکز جایگاه ویژه ای پیدا کرده اند که تاثیر آن را می توان در اتریوم و سایر پلتفرم های هوشمند مانند اسمارت چین و بایننس مشاهده کرد چرا که رشد خوبی داشته اند. در پی این تغییرات ییلد فارمینگ هم محبوبیت زیادی پیدا کرده و به یک روش محبوب برای توزیع توکن تبدیل شده همچنین توکن BTC در اتریوم رشد یافته و حجم وام های بدون وثیقه یا فلاش به مقدار چشم گیری بالا رفته است. در این میان یونی سواپ که بازار ساز خودکار محبوبی به شمار می رود در میدان کاربران بالا و نقدینگی بالا و رقابت با صرافی های سنتی پیشتاز بوده است؛ در ادامه ی مطلب درباره ی نحوه ی کار بازار ساز های خودکار صحبت خواهیم کرد.

نحوه ی کار بازارساز خودکار

اساس کار بازار ساز های خودکار شبیه معاملات دفتر فروش است و با جفت ارز معامله می شود. در واقع شما برای انجام معامله به معامله گری نیاز ندارید و با یک قرارداد هوشمند ارتباط می گیرید و برای شما بازار سازی می کند. برخلاف صرافی های غیر متمرکز مبتنی بر سفارشات که معاملات را مستقیماً بر روی والت ها انجام می دهند(Binance Dex) بازار ساز های خودکار همتا به همتا نیستند بلکه همتا به قرارداد هستند به این معنی که در این معاملات نیازی به شناخت طرف مقابل نیست و معاملات بین کاربران و قرارداد ها اتفاق می افتد و با توجه به این که در معامله شخصی در مقابل وجود ندارد، سیستم طبق فرمول ها، قیمت را تعیین می کند. پس هیچ دفتر فروش و در پی آن هیچ سفارشی در بازار ساز خودکار وجود ندارد اما سوال پیش می آید وقتی در معاملات در طرف مقابل شخصی وجود ندارد پس نقدینگی چگونه تامین می شود؟

بازارسازی و نقدینگی توسط کاربرانی تامین می شود که به آن ها تامین کنندگان نقدینگی یا LP می گویند.

تعریف استخر نقدینگی در بازار ساز های خودکار

LP ها یا تامین کنندگان نقدینگی بودجه ای را به استخر های نقدینگی تزریق می کنند و در مقابل این کار به خاطر معاملات انجام شده در پروتکل به علت وجود نقدینگی کارمزد دریافت می کنند؛ مقدار این کارمزد ها توسط پروتکل ها تعیین می شود برای مثال ورژن یونی سواپ، ۰.۰۳ درصد کارمزد را از معامله گران دریافت کرده و به تامین کنندگان نقدینگی می دهد. البته همان طور که گفته شد این مقدار ممکن است در پروتکل های دیگر بیشتر باشد، زیرا هر چه کارمزد دریافتی بیشتر باشد تامین کنندگان نقدینگی بیشتری برای تزریق نقدینگی به استخر نقدینگی جذب می شوند. موضوعی که باعث اهمیت وجود نقدینگی شده است این است که هر چه نقدینگی در بازار ساز های خودکار بیشتر باشد امکان سفارشات بزرگتر(slipage) کمتر می شود. یعنی هر چه نقدینگی استخر بیشتر باشد، سفارشات در تناسب فرمول قیمت گذاری بازارسازهای خودکار مربوط، تغییر کمتری ایجاد خواهد کرد. پس همین امر نیز سبب تشویق تامین کنندگان نقدینگی می شود. با همه ی تعاریفی که از مزایای بازار ساز های خودکار شد این سوال به وجود می آید که آیا در این بازار ضرر هم اتفاق می افتد؟ بنابراین به تشریح اصطلاح دیگری در این زمینه می پردازیم.

ضرر ناپایدار(Impermanent Loss)

اگر پس از واریز نقدینگی به استخر با گذشت زمان نسبت قیمت توکن های سپرده شده تغییر کند، ضرر نا پایدار اتفاق افتاده است. بنابراین هر چه تغییر بزرگ تر باشد، ضرر نا پایدار هم بزرگ تر است؛ همچنین اگر نسبت قیمت توکن ها کوچک تر باشد، ضرر نا پایدار هم نا چیز خواهد بود. به همین خاطر بازار ساز های خودکار با جفت توکن های دارای ارزش مشابه بهتر عمل می کنند مثل استیبل کوین. با توجه به آنچه که گفته شد اگر نسبت تغییرات قیمت توکن ها چشمگیر باشد، تامین کنندگان نقدینگی انگیزه ای برای تزریق نقدینگی به استخر نخواهند داشت. استخر های یونی سواپ ضرر ناپایدار داشته و به خاطر کارمزد هایی که تامین کنندگان نقدینگی می گیرند، همچنان سود آوری داشته اند.

معایب بازارساز خودکار

از دیگر عیب های بازارسازهای خودکار می توان به باگ ها، قیمت گذاری های نامناسب و ضرر های موقت اشاره کرد.

با وجود ویژگی های مثبت زیادی که AMM ها دارند، خطرات و محدودیت هایی نیز داشته اند از جمله هک ها و آسیب پذیری هایی که یونی سواپ و بالانسر از آن ها بی تاثیر نبوده اند و گاهی باعث سرقت سرمایه ی ارائه دهندگان نقدینگی به دلیل تعاملات پیچیده ی حاکم بر قرارداد های هوشمند، شده اند. پیش تر گفته شد که استراتژی معاملاتی معامله گران توسط کاربران دیگر قابل مشاهده هستند همین امر سبب می شود گاهی سایر افراد از کاربران معتبر سوء استفاده کنند. با وجود این که بازارسازهای خودکار از فرمول های ریاضی بهره می گیرند اما به تنهایی و بدون استفاده از صرافی های سنتی قادر به نمایش وضعیت بازار نیستند. بنابراین وجود معامله گران آربیتراژ برای اصلاح قیمت گذاری دارایی ها درAMM ضروری هستند ولی همین امر سبب ضرر های موقت در بسیاری از پلتفرم ها می شوند. پس با این شرایط معامله گران آربیتراژ باعث تعادل در قیمت شده و از این طریق سود کسب می کنند اما این سود از طریق ارائه دهندگان نقدینگی تامین می شود. در صورتی که نوسانات بازار زیاد باشد، ارائه دهندگان نقدینگی ممکن است سرمایه ی اصلی خود را از دست بدهند اما این شرایط همیشگی نیست چرا که ممکن است عکس این قضیه هم اتفاق بیفتد. با وجود این که اقداماتی برای اصلاح شرایط صورت گرفته اما حجم معاملات و نقدینگی AMM ها همچنان در مقایسه با صرافی های بزرگ متمرکز ناچیز است.

جمع بندی

با توجه به آن چه که گفته شد می توان این گونه مطلب را جمع بندی کرد که با توجه به این که بازارسازهای خودکار از ارکان اصلی فضای دیفای هستند باعث می شوند هر کسی بتواند یک بازار یکپارچه و کارآمد را ایجاد کند. با وجود این که AMMها در مقابل صرافی های دارای دفتر سفارشات محدودیت هایی دارند اما تکنولوژی قابل ارزشی هستند، چون بازار ساز های داخلی کار هستند با وجود طرحی زیبایی که دارند مثل یونی سواپ و کرو، هنوز محدودیت ها و نواقصی دارند که امیدواریم با تکنولوژی پیشرفته در آینده به حل مشکلات و محدودیت ها پرداخته و این پیشرفت ها باعث کاهش کارمزدها، اصطکاک کمتر و در نتیجه نقدینگی بیشتر برای کاربران دیفای شود.

بالانسر (BAL) چیست؟

DeFi در حال حاضر داغترین بحث در فضای رمزنگاری است. پروتکل های DeFi هر آنچه را که درباره پول و سرمایه می دانیم ، به چالش می کشند. بالانسر ( Balancer) یکی از این پروتکل های DeFi است.

این پروژه با ایده های پیشرفته خود مانند استخرهای نقدینگی قابل تنظیم ، توانایی به دست آوردن توکن BAL و پروتکل مسیریابی هوشمند سفارشات ، یک موج جدید را ایجاد کرده است.

بیایید Balancer را دقیق تر بررسی کنیم و ببینیم دقیقاً چگونه می توانید از این پروتکل استفاده کنید.

بالانسر (Balancer) چیست؟

بالانسر (Balancer) که در سپتامبر ۲۰۱۹ راه اندازی شد ، یک بازارساز خودکار (AMM) ، صرافی و تامین‌کننده نقدینگی است که بر روی بلاکچین اتریوم اجرا می شود.

بالانسر معامله گران را قادر می سازد تا ارزهای دیجیتال مختلف را با حداقل هزینه معامله کنند. هدف آن جایگزینی بازارسازهای خودکار متمرکز با صرافی هایی با خدمات تجاری نظیر به نظیر و غیر حضوری است.

پلتفرم های تجاری غیرمتمرکز می توانند از پروتکل Balancer برای تعیین بهترین نرخ ارز و قیمت معاملات استفاده کنند. این پروتکل با استفاده از وجوهی که توسط سهامداران یا سرمایه گذاران در استخرهای نقدینگی مختلف واریز شده است ، نقدینگی را برای معاملات فراهم می کند.

بالانسر اولین AMM در فضای DeFi نیست. چیزی که آن را خاص می کند این است که از هشت دارایی که شامل توکن های ETH ، DAI و USDC نیز می شود ، در هر بازاری پشتیبانی می کند.

استخرهای بالانسر

استخرهای بالانسر ، مخازن نقدینگی هستند که در آن هرکسی می تواند نقدینگی خود را به پروتکل تزریق کند. بر خلاف دیگر مخازن نقدینگی در فضای دیفای ، استخرهای Balancer نیازی به تقسیم بین دو توکن ندارند. در عوض ، شما حداکثر هشت توکن در اختیار دارید.

Balancer از مسیریابی هوشمند سفارشات (SOR) برای ارائه بهترین نرخ و قیمت ممکن برای معاملات استفاده می کند. استخرهای بالانسر مانند صندوق های شاخص هستند. با این تفاوت که به جای دریافت هزینه برای خدمات مدیریت سبد ، شما بابت تزریق نقدینگی دستمزد دریافت می کنید.

استخرهای بالانسر نیز قابل تنظیم هستند ، به این معنی که کاربران می توانند آنها را برای نیازهای مختلف بهینه کنند. به عنوان مثال استخر Liquidity Bootstrapping Pools (LBP) وجود دارد که در آن می توانید نقدینگی بیشتری برای توکن خود ایجاد کنید.

چگونه می توانید از استخرهای بالانسر استفاده کنید؟

شما می توانید از استخرهای Balancer به دو منظور استفاده کنید: تامین نقدینگی و انجام معاملات.

تامین نقدینگی: شما می توانید هر یک از هشت توکن پشتیبانی شده را به استخرها واریز کنید و نقدینگی را برای معامله گران آن مجموعه خاص فراهم کنید. ارائه دهندگان نقدینگی حق دریافت هزینه را دارند. با این حال ، نوسانات و سایر عوامل بازار گاهی اوقات می توانند باعث شوند که تامین کنندگان نقدینگی بخشی از سرمایه خود را از دست بدهند.

انجام معاملات: کاربران می توانند توکن ها را به صورت ایمن و نظیر به نظیر معامله کنند. پروتکل SOR بالانسر برای اطمینان از بهترین قیمت ها ، به صورت فعال کار می کند.

نحوه تامین نقدینگی برای بالانسر

روند ارائه نقدینگی به بالانسر بسیار ساده است. از استخرهای Balancer دیدن کرده و کیف پول های MetaMask ، WalletConnect ، Portis یا Coinbase را به آن متصل کنید.

به استخرهای ذکر شده نگاهی بیندازید و انتخاب کنید که دوست دارید به کدام یک از آنها نقدینگی تزریق کنید. سپس روی افزودن نقدینگی کلیک کنید. برای مشاهده توکن هایی که در مرحله قبل انتخاب کرده اید ، روی باز کردن قفل کلیک کنید. در این مرحله به پروتکل Balancer اجازه داده می شود تا از توکن های واریز شده شما استفاده کند.

تعداد توکن هایی را که می خواهید واریز کنید ، مشخص کنید. تأیید معامله را روی کیف پول خود تکمیل کنید. قبل از شروع ، اطمینان حاصل کنید که مقدار کافی از توکن هایی که می خواهید واریز کنید ، در اختیار دارید.

توکن BAL

BAL ارز دیجیتال پلتفرم Balancer است. توکن های BAL وسیله ای برای سرمایه گذاری نیستند. دارندگان توکن BAL باید افرادی باشند که به نحوی با پروتکل ها ارتباط برقرار کنند و به توسعه آن در آینده متعهد باشند.

دارندگان توکن BAL به پلتفرم بالانسر کمک می کنند تا به بالاترین پتانسیل خود برسد. دارندگان BAL می توانند در راستای تحقق این موارد تلاش کنند: استقرار پلتفرم بر روی بلاکچین های دیگر به غیر از اتریوم ، پیاده سازی راه حل های مقیاس پذیری و مشخص کردن هزینه ها برای شروع درآمدزایی.

خرید و ذخیره BAL

برای خرید توکن های BAL ، صرافی داخلی پلتفرم یعنی Balancer Exchange ، بهترین انتخاب می باشد. همچنین می توانید BAL را از صرافی های مختلف از جمله Binance ، Huobi ، BKEx ، OKEx ، Hoo ، Poloniex ، FTX ، Bibox ، Switcheo Network ، BiKi ، Bitribe ، Uniswap ، Bamboo Relay و dex.blue خریداری کنید.

BAL یک توکن ERC20 است ، به این معنی که می توانید آن را در هر کیف پولی که از اتریوم پشتیبانی می‌کند ، ذخیره کنید. بهترین کیف پول‌ها برای ذخیره BAL شامل MetaMask ، Guarda Trust Wallet ، Atomic Wallet ، Parity ، Ledger و Trezor است.

سخن پایانی

بالانسر یک بازارساز خودکار متوسط نیست و تعداد قابل توجهی از توکن ها را پشتیبانی می کند تا کاربران بتوانند انواع مختلفی از آن را به اشتراک بگذارند. همچنین معامله گران می توانند به لطف پروتکل SOR در این پلتفرم ، بهترین قیمت ممکن را برای معامله به دست آورند. دارندگان توکن BAL این توانایی را دارند که پروتکل Balancer را به بهترین شکلی که تصور می کنند ، شکل دهند.

مهندس بختیار آهنی

بختیار آهنی کارشناسی ارشد هوش مصنوعی، ۱۸ سال سابقه برنامه نویسی، هم بنیان گذار کریپتوتانگ و مدیرمسئول پایگاه تحلیلی کارآفرینان کردستان است.

۵ سال هست که تمام تمرکز خود را روی بازار رمزارزها گذاشتم و در حال توسعه کریپتوتانگ و ساخت یک پلتفرم تخصصی برای ارزیابی پروژه های رمزارزی هستم.

سفارش‌گذار و سفارش‌بردار چیست؟ همه چیز در مورد Maker و Taker در بازار ارز دیجیتال

اگر برای مدت کوتاهی در بازارهای مالی به معامله پرداخته باشید، احتمالا اسم Maker و Taker به گوش‌تان خورده است. مدل میکر و تیکر در ارز دیجیتال یک مدل برای معامله ارزهای رمزنگاری شده است. اما آیا سفارش‌گذار و سفارش‌بردار همان خریدار و فروشنده هستند؟ این مفاهیم به چه معنا هستند؟ مزایا و معایب این مدل معامله چیست؟ در مقاله پیش رو به پاسخ این سوالات خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

میکر و تیکر در ارز دیجیتال

بازارهای معاملاتی از دو عنصر سفارش‌گذار (Maker) و سفار‌ش‌بردار (Taker) تشکیل شده‌اند. Maker‌ها که به آن‌ها بازارساز نیز گفته می‌شود، سفارش‌های خرید یا فروشی می‌گذارند که بلافاصله انجام نمی‌شود؛ این موضوع باعث ایجاد نقدینگی می‌شود، یعنی کار را برای کسانی که می‌خواهند یک رمزارز را بلافاصله بخرند یا بفروشند، راحت‌تر می‌کند.

از سوی دیگر، افرادی که فورا خرید یا فروش انجام می‌دهند، Taker نامیده می‌شوند. به عبارت دیگر، تیکرها سفارش‌های ایجاد شده توسط میکر‌ها را پُر می‌کنند.در هر بازاری (اعم از فارکس، بورس یا ارز دیجیتال)، فروشندگان با خریداران مطابقت پیدا می‌کنند. هر فردی که در بازار حضور دارد و به خرید و فروش می‌پردازد، در یکی از این دو دسته قرار می‌گیرد. در واقع به عنوان یک تریدر، احتمالا در برهه‌ای به عنوان هر دو مورد عمل خواهید کرد. میکر و تیکر در ارز دیجیتال ، شریان حیاتی هر صرافی هستند و حضور آن‌ها موجب تقویت مبادلات می‌شود و فقدان آن‌ها یک اکسچنج را تضعیف می‌کند.

نقدینگی چیست؟

قبل از اینکه به تفصیل در مورد مدل سفارش‌گذار و سفارش‌بردار صحبت کنیم، لازم است تا در مورد نقدینگی بیشتر بدانیم؛ وقتی کسی می‌گوید یک دارایی نقدینگی بالایی دارد یا نقدینگی پایینی دارد، منظور نحوه فروش آسان یا دشوار آن دارایی است. به طور مثال یک اونس طلا، یک دارایی با نقدشوندگی بالا است؛ زیرا به راحتی می‌توان آن را در مدت زمان کوتاهی فروخت و پول نقد دریافت کرد. اما یک مجسمه ۱۰ متری از شخص شما که سوار بر یک اسب هستید، با این که احتمالا اثر زیبایی است، اما نقدشوندگی بالایی ندارد و کمتر کسی حاضر است بابت آن پولی بپردازد.

نقدشوندگی بازار (Market Liquidity) هم کمابیش چنین مفهومی دارد. یک بازار دارای نقدشوندگی بالا (Liquid Market)، بازاری است است که در آن می‌توانید دارایی‌ها را به راحتی و با یک قیمت متعارف و عادلانه خرید و فروش کنید. در این بازار، تقاضای زیادی از طرف کسانی که می‌خواهند یک دارایی را به دست آورند و عرضه زیاد از طرف کسانی که مایل به واگذاری آن هستند، وجود دارد.

با توجه به این میزان فعالیت، خریداران و فروشندگان تمایل دارند قیمت‌های پیشنهادی آنان نزدیکی زیادی به هم داشته باشد؛ یعنی کمترین قیمتی که برای سفارش فروش گذاشته شده است، تقریباً مشابه بالاترین قیمتی که برای سفارش خرید گذاشته شده است باشد.

از آنجایی که ممکن است این جمله کمی ایجاد ابهام کند، با یک مثال به روشن شدن آن کمک خواهیم کرد. معمولا بیت کوین در بین تمامی رمزارزها دارای بیشترین نقدینگی است. تصویر زیر نمایی از اوردر بوک بیت کوین در صرافی بایننس را به ما نشان می‌دهد.

همانطور که می‌بینید، تفاوت بین بالاترین پیشنهاد خرید (Bid Price) و پایین‌ترین پیشنهاد فروش (Ask Price)، بسیار پایین است. در این مورد، بالاترین قیمت پیشنهادی خرید ۳۴۲۵۷.۰۳ دلار و پایین‌ترین قیمت پیشنهادی فروش ۳۴۲۵۷.۰۴ دلار است؛ یعنی تنها ۱ سنت اختلاف وجود دارد. این شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش را اسپرد (Spread) می‌نامند.

شکاف قیمتی پایین نشان می‌دهد که بازار بیت کوین، نقدشوندگی و عمق بالایی دارد. در چنین بازاری شما نیاز نیست مدت زیادی صبر کنید تا خرید یا فروش‌تان انجام شود. همانطور که در تصویر پایین مشاهده می‌کنید، در یک ثانیه ده‌ها تراکنش صورت می‌گیرد.

حال ببینیم یک بازار با نقدشوندگی پایین (Illiquid Market) چگونه است؟ تصویر زیر دفتر سفارش‌های یک توکن دیگر را نشان می‌دهد.

همانطور که مشاهده می‌کنید، اختلاف قیمت بین بالاترین قیمت پیشنهادی خرید و پایین‌ترین قیمت پیشنهادی فروش (اسپرد) حدودا ۳۰۰ درصد است؛ این موضوع باعث شده تا نقدشوندگی این توکن پایین باشد و معاملات بسیار اندکی انجام شود؛ به طوری که حتی ممکن است تا ساعت‌ها هیچ تراکنشی صورت نگیرد.

در یک بازار با نقدشوندگی پایین، اگر بخواهید یک دارایی را بفروشید، در فروش آن با قیمت مناسب به مشکل برخواهید خورد؛ زیرا تقاضای زیادی برای آن وجود ندارد. اسپرد در بازارهای با نقدشوندگی پایین، بسیار بالا است.

اکنون که با مفهوم نقدینگی آشنا شدیم به ادامه توضیح میکر و تیکر در ارز دیجیتال باز می‌گردیم.

میکرها

صرافی‌ها معمولا ارزش بازار را با دفتر سفارشات (Order Book) محاسبه می‌کنند. اوردر بوک جایی است که تمام پیشنهادهای خرید و فروش کاربران در آن جمع آوری می‌شود. برای مثال، شما سفارش خرید ۱ بیت‌کوین با قیمت ۳۰ هزار دلار را قرار می‌دهید؛ این سفارش به دفتر سفارشات اضافه می‌شود و زمانی که قیمت به ۳۰ هزار دلار رسید، انجام می‌شود یا اصطلاحا پُر می‌شود.

در سفارش‌های محدود (Limit Orders) مانند موردی که در بالا شرح داده شد، لازم است شما بعد از این که تصمیم خود را در مورد سفارش گرفتید، آن را سریعا به Order Book اعلام کنید. اکنون شما یک Maker یا بازارساز هستید؛ زیرا بازار را ایجاد یا تامین کرده‌اید.

تیکرها

همانطور که گفتیم، یک میکر با قرار دادن سفارش خود در اوردر بوک، نقدینگی صرافی را افزایش می‌دهد؛ زیرا خرید و فروش را برای کاربران آسان‌تر می‌کند. از سوی دیگر، یک Taker بخشی از این نقدینگی را حذف می‌کند؛ بدین معنی که این فرد با گذاشتن یک سفارش بازار (Market Order) و خرید یا فروش با قیمت همان لحظه، باعث می‌شود بلافاصله سفارش موجود در دفتر سفارش پُر شود و مقداری از نقدینگی تامین شده توسط بازارساز، از صرافی خارج شود.

اگر تاکنون برای معامله در یک صرافی از Market Order استفاده کرده‌اید، پس به عنوان یک Taker عمل کرده‌اید. اما توجه داشته باشید که شما همچنین می‌توانید با استفاده از Limit Order یک تیکر باشید. نکته مهم در اینجا این است: شما هر وقت سفارش شخص دیگری را پُر کنید، یک تیکر یا سفارش‌بردار هستید.

همانطور که دیدیم، یکی از ویژگی‌‌های پلتفرم‌های معاملاتی این است که شما می‌توانید تراکنش‌های انجام شده قبلی را مشاهده کنید؛ در نتیجه کاربران می‌توانند متوجه شوند با چه نوع بازاری روبرو هستند، در مورد حجم معاملات اطلاعاتی به دست آورند و می‌توانند روند حرکتی بازار را پیش‌بینی کنند. این بازارها در حال پیاده‌سازی میکر و تیکر در ارز دیجیتال هستند که هدف آن کمک به مشارکت در ایجاد نقدینگی و افزایش آن است. در این مدل، تعاملی که بین سفارش‌گذاران و سفارش‌برداران وجود دارد، باعث ایجاد یک بازار پویا و جذاب می‌شود.

همانطور که دیدیم یکی از ویژگی‌ پلتفرم‌های معاملاتی این است که شما می‌توانید تراکنش‌های انجام شده قبلی را مشاهده کنید. در نتیجه کاربران می‌توانند متوجه شوند با چه نوع بازاری روبرو هستند، در مورد حجم معاملات اطلاعاتی به دست آورند و می‌توانند روند حرکتی بازار را پیش‌بینی کنند. این بازارها در حال پیاده‌سازی مدل Maker و Taker هستند که هدف آن کمک به مشارکت در ایجاد نقدینگی و افزایش آن است. در این مدل، تعاملی که بین Maker ها و Takerها وجود دارد باعث ساخت یک بازار پویا و جذاب می‌شود.

کارمزد تراکنش در مدل Maker و Taker

بخش قابل توجهی از درآمد یک صرافی از طریق فی تراکنش‌ها به دست می‌آید. در واقع شما هر زمان سفارشی را ایجاد می‌کنید و آن سفارش اجرایی می‌شود، مبلغ کمی را به عنوان هزینه تراکنش پرداخت می‌کنید. این مبلغ در صرافی‌های مختلف متفاوت است و بسته به حجم و نقش شما به عنوان میکر یا تیکر نیز ممکن است متفاوت باشد.

به طور کلی، به مارکت میکرها در کارمزد تخفیف داده می‌شود؛ زیرا آن‌ها نقدینگی را به صرافی اضافه می‌کنند و این برای صرافی حالت مطلوبی است.

در بسیاری از موارد، Takerها هزینه‌های بالاتری نسبت به Makerها پرداخت می‌کنند؛ زیرا آن‌ها همچون میکرها نقدینگی را تامین نمی‌کنند. همانطور که گفته شد، ساختار فی به صرافی بستگی دارد. به طور مثال در این صفحه می‌توانید انواع فی که برای حالت‌های مختلف معامله در صرافی بایننس در نظر گرفته شده است را مشاهده کنید.

تفاوت‌های میکر و تیکر در ارز دیجیتال

تفاوت اصلی بازار ساز خودکار AMM چه چیزی است؟ بین سازندگان بازار و سفارش برداران این است که میکر کسی است که سفارش‌های محدود را با مقادیر یا قیمت‌های متفاوت با دیگر سازندگان بازار تعیین می‌کند؛ بنابراین، این سفارش‌ها بلافاصله اجرا نمی‌شوند. زیرا به طور کلی Maker حدس می‌زند قیمت تغییر می‌کند و سفارشی بالاتر یا پایین‌تر از قیمت فعلی بازار می‌گذارد تا یا یا با قیمت بالاتر دارایی را بفروشد یا با قیمت پایین‌تری از قیمت تعیین شده خریداری کند. سپس منتظر می‌ماند تا فردی با این شرایط موافقت کرده و عملیات انجام شود.

از سوی دیگر Taker بدون این که سفارش خود را به دفتر سفارش‌ها بفرستد، از طریق سفارش مارکت خرید یا فروش خود را انجام می‌دهد.

مزایا و معایب مدل میکر و تیکر

مدل Maker و Taker از طریق نرخ‌های مختلف بازار و نوسانات آن‌ها باعث سوددهی می‌شود؛ بنابراین معامله‌گران می‌توانند سودهای کم یا زیاد به دست آورند.

ایجاد سفارش‌ها همچنین باعث می‌شود که یک بازار همچنان فعال و پایدار باشد و برای کاربران جذاب‌تر باشد. این کار باعث می‌شود یک صرافی، به مکانی جذاب برای سرمایه‌گذاری دارایی‌های افراد تبدیل شود. در واقع کاربران به حجم معاملات یک صرافی نگاه می‌کنند و اگر ببیند نقدینگی زیاد است، آن صرافی را انتخاب می‌کنند. به هر حال، چنین اکسچنجی نسبت به یک صرافی با نقدینگی کمتر جذاب‌تر خواهد بود؛ زیرا معاملات با سهولت بیشتر و هزینه کمتری انجام می‌شوند.

یکی از مزایایی که این مدل برای تیکرها دارد، هزینه بسیار کم تراکنش است که باعث می‌شود آن‌ها بسته به شرایط بازار قیمت بهتری دریافت کنند.

از معایب این مدل برای بازارسازها می‌توان به این مورد اشاره کرد که ممکن است ساعت‌ها، روزها یا حتی ماه‌ها طول بکشد تا بازار به قیمت درخواستی فرد برسد و سفارش او پر شود؛ البته این مورد برای سفارش‌بردارها صدق نمی‌کند و مزیت تیکر بودن این است که سفارش شما بلافاصله پر می‌شود، بدون انتظار و نگرانی بابت این که چه زمانی سفارش شما انجام می‌شود.

از معایب این مدل برای سفارش‌بردارها هزینه بالای تراکنش است. همچنین در بیشتر مواقع، بسته به شرایط بازار، ممکن است مجبور شوید در قیمت پایین‌تری بفروشید یا در قیمت بالاتری بخرید.

با توجه به روند بازار می‌توان با استراتژی بهتری در نقش میکر و تیکر در ارز دیجیتال ظاهر شد. به طور مثال، فردی با تحلیل به این نتیجه می‌رسد در روزهای آینده قیمت بیت کوین از ۳۵ هزار دلار به ۲۵ هزار دلار می‌رسد؛ طبعا این فرد باید در نقش Maker ظاهر شود و با ارسال سفارشی بازار ساز خودکار AMM چه چیزی است؟ در قیمت ۲۵ هزار دلار، منتظر نتیجه تحلیل خود بماند. از سوی دیگر در برخی مواقع روند بازار به‌گونه‌ای است که ممکن است در تایم‌فریم‌های کوتاه‌مدت، با یک بازار به شدت ریزشی یا صعودی مواجه شویم. در این هنگام ممکن است فرد با وجود فی بالاتر باز هم Taker بودن را تنها گزینه مطلوب ببیند؛ زیرا در کندل‌های جهنده ممکن است سفارش‌های Limit به راحتی پر نشوند.

پرسش و پاسخ

• تفاوت‌های اصلی میکر و تیکر چیست؟

سفارش‌گذارها به بازار نقدینگی می‌افزایند در حالی که سفارش‌بردارها آن نقدینگی را حذف می‌کنند. از سوی دیگر میکرها سفارش‌های خود را با قیمتی متفاوت از قیمت حال حاضر بازار ثبت می‌کنند و در واقع اعلام آمادگی می‌کنند که در صورت رسیدن قیمت به حد مطلوب آن‌ها، دارایی مدنظر خود را خواهند فروخت/خرید در حالی که تیکرها با قیمت لحظه‌ای بازار کار می‌کنند و حاضرند در قیمت فعلی دارایی خود را بخرند یا بفروشند.

• آیا مارکت میکرها می‌توانند روی بازار تاثیر بگذارند؟

بله. از آن جا که دفاتر سفارش معمولا برای عموم قابل رویت است، سطوح قیمتی که حجم سفارش‌های مارکت میکر در آن زیاد باشد، می‌تواند عملکردی مشابه حمایت/مقاومت از خود نشان دهد.

• مارکت میکر خودکار (AMM) چه تفاوتی با میکر سنتی دارد؟

بازارساز خودکار طبق فرمول x*y=k عمل می‌کند که x و y تعداد توکن‌های یک استخر و k عددی ثابت است. این شیوه متکی به آربیتراژ فعالان بازار برای آپدیت قیمت جفت ارز است و تامین‌کنندگان نقدینگی دخالتی در قیمت‌گذاری دارایی خود ندارند؛ در حالی که میکرها سفارشی با قیمت مشخص برای خرید یا فروش دارایی مدنظر خود ثبت می‌کنند و در صورت رسیدن قیمت بازار به آن، تمام یا بخشی از ان سفارش پر (اجرا) می‌شود.

• آیا صرافی‌های غیرمتمرکز از مدل میکر و تیکر استفاده می‌کنند؟

عموم صرافی‌های غیرمتمرکز از مدل بازارساز خودکار (AMM) استفاده می‌کنند. در این مدل سفارش محدود وجود ندارد و تمامی سفارش‌ها به قیمت بازار که از فرمول x*y=K تبعیت می‌کند، انجام می‌شوند؛ بنابراین می‌توان گفت که از مدل سنتی Maker و Taker استفاده نمی‌کنند.

• چرا نقدشوندگی بازارها با یکدیگر متفاوت است؟

این مساله به عوامل متفاوتی مانند موانع ورود به بازار، فروشندگان و مشتریان احتمالی آن دارایی و میزان محبوبیت و فراگیر بودن آن دارایی خاص بستگی دارد.

جمع بندی

ما در این مقاله به توضیح میکر و تیکر در ارز دیجیتال و مباحث مرتبط با آن پرداختیم. به طور خلاصه، سفارش گذارها تریدرهایی هستند که سفارش‌ها را ایجاد می‌کنند و منتظر پر شدن آن‌ها می‌مانند، در حالی که بازار ساز خودکار AMM چه چیزی است؟ سفارش بردارها کسانی هستند که سفارش‌های شخص دیگری را پر می‌کنند. نکته اصلی در اینجا این است که بازارسازها یا Makerها، تامین‌کننده‌ی نقدینگی هستند.

برای صرافی‌هایی که از این مدل استفاده می‌کنند، میکرها برای جذابیت پلتفرم، بسیار حیاتی هستند. به طور کلی، سازندگان بازار نقدینگی صرافی را تامین می‌کنند و با هزینه کمتری تراکنش‌ها را انجام می‌دهند. در مقابل، Takerها از این نقدینگی استفاده می‌کنند تا راحت‌تر خرید و فروش انجام دهند؛ اما آن‌ها غالبا برای این کار هزینه بالاتری پرداخت می‌کنند.

صرافی غیر متمرکز ارز دیجیتال چیست؟ معرفی بهترین DEX

صرافی‌ غیر متمرکز (Decentralized exchanges) یا به‌اختصار دکس (DEX)، پلتفرم‌ هایی هستند که معامله‌ گران در بازار ارز دیجیتال با استفاده از آن‌ها می‌توانند به صورت همتا به همتا (P2P) و بدون نیاز به کنترل یک نهاد واسط روی دارایی‌های آن‌ها به خرید و فروش ارز دیجیتال بپردازند. این تراکنش‌ها به صورت خودکار توسط کدهایی که قراردادهای هوشمند نامیده می‌شوند اجرا می‌شوند. این کاملا متضاد مفهومی است که در حالت معمولی صرافی ارز دیجیتال شاهد هستیم. دکس‌ ها به منظور حذف نهاد ثالث برای انجام معاملات در یک صرافی متمرکز و با مدیریت متمرکز ایجاد شده‌اند.

صرافی‌ غیر متمرکز P2P هستند. یعنی فروشنده‌ ها و خریداران به صورت مستقیم بهم متصل می‌ شوند. این صرافی‌ ها به کلید خصوصی (private key) کیف پول ارز دیجیتال افراد دسترسی ندارند و اکثراً غیر حضانتی (non-custodial) محسوب می‌ شوند. کلید خصوصی رمزنگاری پیشرفته‌ ای است که امکان دسترسی افراد به دارایی‌ های دیجیتال بازار ساز خودکار AMM چه چیزی است؟ خود را فراهم می‌ کند. کاربران به‌ محض ورود به یک صرافی ارز دیجیتال با کلید خصوصی اختصاصی، به دارایی‌ های خود دسترسی پیدا می‌ کنند. برای ورود به این صرافی‌ ها نیازی به اطلاعات خصوصی مانند اسم یا آدرس نیست و حریم خصوصی افراد محترم شمرده می‌ شود.

ابداعاتی مانند بازار ساز خودکار (AMM)، مشکل تأمین نقدینگی در دکس‌ ها را حل کرده و موجب رشد فضای امور مالی غیر متمرکز یا DeFi شده است.

صرافی‌ غیر متمرکز ارز دیجیتال چگونه کار می‌کنند؟

یک صرافی‌ غیر متمرکز مثل پنکیک سواپ برای اجرای سفارش‌های تریدرها به جای تکیه بر یک نهاد متمرکز، از قراردادهای هوشمند استفاده می‌ کنند.

در مقابل صرافی‌ متمرکز به وسیله‌ یک سازمان مرکزی مانند بانک و یا نهادهای دیگر که به دنبال ارائه خدمات مالی و دریافت سود هستند، مدیریت می‌ شوند. خدمات یک صرافی متمرکز مانند کوینکس با خدمات بانکی قابل مقایسه است. بانک دارایی‌ های مشتریان خود را نگهداری کرده و گردش مالی را آسان‌ تر می‌ کند. صرافی غیر متمرکز به کاربران اجازه می‌ دهد از طریق کیف پول خود، مستقیماً با کمک قراردادهای هوشمند تعریف شده توسط پلتفرم معامله کنند. در این حالت افراد مستقیم به پول خود دسترسی دارند و مدیریت می‌ کنند. در این حالت کاربران مسئول دارایی‌ های خود بوده و در صورت گم‌ کردن کلید خصوصی یا انتقال اشتباه پول، نمی‌ توانند از صرافی مطالبه‌ ای داشته باشند.

دکس‌ های معروف بر اساس بلاکچین‌ هایی ساخته‌ شده‌ اند که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌ کنند. بیشتر این صرافی‌های غیرمتمرکز روی بلاکچین اتریوم ایجاد شده‌ اند.

عملکردهای صرافی غیر متمرکز ارز دیجیتال

اگر صرافی را در قالب یک قرارداد هوشمند در بستر یک شبکه بلاکچین راه‌اندازی کنیم، یک محصول دیفای، به نام صرافی غیر متمرکز یا DEX ایجاد کرده‌ایم. فعالیت در این صرافی‌ها نیازی به احراز هویت ندارد، کنترل دارایی در اختیار کاربر خواهد بود و هیچ‌ کس نمی‌ تواند برخی از افراد را به دلیل ملیت آن‌ها محدود کند.

سه نوع اصلی این صرافی‌ ها عبارتند از: بازارسازهای خودکار یا AMMها، دکس‌ های با دفتر سفارش و دکس‌ های تجمیع کننده نقدینگی. در هر سه‌ این صرافی‌ های غیر متمرکز کاربران می‌ توانند مستقیماً با کاربران دیگر از طریق قراردادهای هوشمند مرتبط شوند.

بازار ساز خودکار یا AMM

بازارساز خودکار، نوعی مکانیزم برای استفاده در صرافی‌ های غیر متمرکز است که از فرمول‌ های ریاضی برای تعیین قیمت یک توکن استفاده می‌ کند. در این نوع صرافی‌ ها از استخرهای نقدینگی برای تأمین نقدینگی مورد نیاز معاملات استفاده می‌ شود. درصد نسبی هر توکن در استخر قیمت تئوری دارایی مورد نظر را تعیین می‌ کند. نقدینگی این استخرها توسط سرمایه‌ گذاران و هولدرها که در استخرها سهام‌ گذاری یا استیکینگ کرده‌ اند، تأمین می‌ شود.

کاربران از طریق سپرده‌ گذاری دارایی و تأمین نقدینگی در استخرها کسب سود می‌ کنند. این سود در حقیقت درصدی از کارمزد تراکنش‌ های صورت گرفته در آن استخر است.

بازارسازهای خودکار بر اساس مقدار پول قفل‌ شده در قراردادهایشان رده‌ بندی می‌ شوند. وقتی مقدار نقدینگی موجود در استخر کافی نباشد لغزش قیمتی اتفاق می‌ افتد. لغزش قیمتی به این معناست که خریدار یک توکن قیمتی بیش از قیمت بازار را می‌ پردازد. این موضوع برای سفارش‌ ها بزرگ و در استخرهای کوچک شایع‌ تر است؛ چراکه تناسب قیمتی دو توکن که عددی از پیش تعیین‌ شده است باید ثابت بماند.

تأمین‌ کنندگان نقدینگی این استخرها نیز با ریسک‌ هایی مانند ضرر ناپایدار مواجه هستند. این پدیده زمانی رخ می‌ دهد که یکی از جفت ارزهای موجود در استخر افزایش قیمت غیرمعمولی در بازار داشته باشد. از آنجا که قیمت در این استخرها در ابتدا تحت تأثیر بازار نیست، آربیتراژ توکنی که قیمت بالاتری تجربه کرده، صورت می‌ گیرد و تعداد این توکن‌ ها در استخر کم‌ تر می‌ شود و تأمین‌ کنندگان نقدینگی درصد کمتری از توکنی را که قیمت بالاتری دارد خواهند داشت. نتیجه اینکه بخشی از سود بالقوه‌ ای که از عدم استیک آن دارایی می‌ توانستند کسب کنند از دست می‌ رود. البته با سودی که از استیک کسب می‌ کنند معمولاً این ضرر پوشش داده می‌ شود.

صرافی‌ غیر متمرکز با دفتر سفارش

اولین نسل ازصرافی غیر متمرکز صرافی‌های با دفتر سفارش بودند. این دکس‌ ها که از صرافی‌ های متمرکز الگوبرداری شده بودند، همه‌ سفارش‌ها خرید و فروش ثبت‌ شده برای یک جفت ارز را ثبت می‌ کردند.

دفتر سفارش در یک صرافی غیر متمرکز دو نوع آنچین یا درون زنجیره‌ای و آفچین یا بیرون بلاکچین است. در نوع آنچین سفارش‌ها باز روی بلاکچین ثبت‌ شده و دارایی فرد در کیف پول شخصی‌ اش نگهداری می‌شود. در مقابل، صرافی غیر متمرکز آفچین سفارش‌ها را در دفاتر بیرون از بلاکچین نگهداری کرده و فقط معاملات را روی بلاکچین اجرا می‌کنند. دلیل این کار کاهش هزینه‌ ها و افزایش سرعت تراکنش‌ ها است.

شایان‌ ذکر است که دکس‌ های با دفتر سفارش از کمبود نقدینگی رنج می‌ برند. چراکه دکس‌ های آنچین به‌خاطر انجام تراکنش‌های درون‌‌ زنجیره‌ای کارمزدهای بیشتری را طلب می‌ کنند و به همین جهت در مقابل صرافی‌ های متمرکز مزیت رقابتی چندانی ندارند. از طرفی صرافی‌ غیر متمرکز آن قرارداد ها واریز شوند.

صرافی‌ غیر متمرکز – تجمیع کننده نقدینگی

صرافی غیر متمرکز تجمیع کننده‌ نقدینگی از پروتکل‌ های مختلفی برای تأمین نقدینگی استفاده می‌ کنند. این صرافی‌ های غیر متمرکز به منظور کاهش لغزش قیمتی سفارش‌ های بزرگ، بهینه‌ کردن قیمت و کارمزدهای تبدیل و پیشنهاد بهترین قیمت به معامله‌ گران در کوتاه‌ ترین زمان ممکن نقدینگی را از دکس‌ های مختلف جمع‌ آوری کرده و درواقع در بین دیگر دکس‌ها لینک ایجاد می‌ کنند.

دو هدف دیگر دکس‌ های تجمیع کننده کاهش اثر قیمتی و تعداد تراکنش‌ های انجام‌ نشده است. برخی از این صرافی‌ غیرمتمرکز ها از نقدینگی صرافی‌ های متمرکز نیز استفاده می‌ کنند.

چگونه از صرافی‌ غیر متمرکز استفاده کنیم؟

استفاده از صرافی‌ غیر متمرکز بسیار ساده است و حتی نیازی به فرایند ثبت‌ نام معمول در صرافی‌ های متمرکز را هم ندارد. تنها کافی است که یک کیف پول که قراردادهای هوشمند شبکه‌ بلاکچین دکس مورد نظرتان را پشتیبانی می‌ کند، نصب کنید. همچنین نیازی به احراز هویت و مدارک خاص و حتی ایمیل نیست. هرکسی با یک گوشی و اتصال به اینترنت قادر است از این صرافی‌ ها استفاده کند.

دکس‌ ها معمولاً با کیف پول‌ هایی که در قابل افزونه به مرورگرها اضافه می‌ شوند، مانند متامسک، سازگار هستند. بعد از انتخاب والت و واریز وجه به کیف پولتان از طریق یک پاپ آپ (pop-up ) یا تب “Connect Wallet” در گوشه‌ بالای وبسایت دکس ها به صرافی غیر متمرکز موردنظر خود وصل شده و ترید را شروع می‌کنید.

مزایای استفاده از صرافی غیر متمرکز

برخی معامله‌ ها روی یک صرافی غیر متمرکز ممکن است به خاطر کارمزد تراکنش‌ ها گران باشند. با این‌ وجود این صرافی‌ ها مزایای متعددی دارند که در ادامه به چند مورد می‌ پردازیم.

در دسترس بودن توکن‌ ها

در صرافی‌ متمرکز توکن‌ ها باید فرایند تأیید صلاحیت برای لیست‌ شدن در صرافی را طی کنند. اما در صرافی غیر متمرکز هر توکن ضرب‌ شده روی بلاکچین به‌ راحتی قابلیت لیست‌ شدن دارد. این موضوع گرچه خطر اسکم‌ ها (scam) را افزایش می‌ دهد، ولی امکان خرید سریع‌ تر توکن‌ها قبل از لیست‌ شدن در صرافی‌ های متمرکز را نیز فراهم می‌ کند.

ناشناس‌ بودن

متقاضیان برای استفاده از این صرافی نیازی به ثبت‌ نام، احراز هویت و حتی ایمیل ندارند و حریم خصوصی آن‌ها حفظ می‌ شود.

در صورت هک شدن این صرافی‌ ها تریدرها چندان متضرر نمی‌ شوند چون پولشان در کیف پول شخصی خودشان نگهداری می‌ شود و تنها افرادی که در استخرها تأمین نقدینگی کرده‌ اند ضرر خواهند کرد. درصورتی‌ که در صرافی متمرکز دارایی همه‌ افراد تحت خطر قرار می‌ گیرد.

کاهش ریسک طرف مقابل

«ریسک پیش‌فرض / Counterparty Risk» و ریسک طرف مقابل زمانی اتفاق می‌ افتد که شخص دیگری که درگیر معامله است، سهم خود را در به سرانجام رسیدن معامله انجام نمی‌ دهد. در دکس‌ها چون همه‌چیز بر پایهٔ قرارداد هوشمند بوده و به صورت خودکار اجرا می‌ شود، این ریسک وجود ندارد.

علیرغم مزایای بسیار، صرافی‌ های غیرمتمرکز با چالش‌ هایی مانند دانش ناکافی افراد، آسیب‌ پذیری قراردادهای هوشمند و لیست‌‌ شدن توکن‌ها بدون بررسی قبلی مواجه است.

دانش ناکافی افراد در زمینه صرافی غیر متمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز با استفاده از کیف‌‌ پول‌های ارزهای دیجیتال قابل استفاده هستند. افراد نه‌تنها باید با نحوه‌ی استفاده از این کیف پول‌ها آشنا باشند، بلکه باید مسائل امنیتی مرتبط با حفظ دارایی‌های خود را نیز یاد بگیرند.

همچنین ارز مورداستفاده در شبکه‌ های بلاکچین مختلف با هم متفاوت است. بنابراین افراد علاوه بر نحوه استفاده از کیف پول باید در مورد نحوه‌ی واریز توکن صحیح به والت خود نیز آموزش ببینند. به‌علاوه مدریت بحث‌هایی مانند لغزش قیمت، اثر قیمت و ضررهای ناپایدار نیز به دانش کافی نیاز دارد.

بدون داشتن اطلاعات کافی، استفاده از این صرافی‌ ها می‌ تواند با خطر از دست دادن سرمایه همراه باشد.

آسیب‌پذیری قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند روی بلاکچین‌ هایی مانند اتریوم، اوپن سورس بوده و هر فردی می‌ تواند کدهای مرتبط با آن‌ها را مشاهده کند. مشکل اصلی خود انسان است. اگر کدهای این قراردادها اشتباهی داشته باشند سرمایه‌ ازدست‌ رفته با اجرای آن‌ها غیر قابل‌ بازگشت خواهد بود.

هرکسی می‌ تواند یک توکن ساخته و آن را در یک صرافی‌ غیر متمرکز لیست کند. این موضوع خطر کلاهبرداری را به‌ شدت افزایش می‌ دهد. برخی دکس‌ ها برای پوشش این ریسک از کاربران می‌ خواهند تا قرارداد هوشمند توکنی که می‌ خواهند بخرند را خودشان تأیید کنند. این راه‌ حل تنها برای کاربران با تجربه جواب می‌ دهد.

توسعه‌ صرافی‌ غیر متمرکز

اولین دکس‌ ها در سال 2014 ظهور کردند. با این‌ وجود گسترش آن‌ ها تا زمان ابداع بازارسازهای خودکار و حل مشکلات نقدینگی به تأخیر افتاد.

این صرافی‌ ها امروزه به کاربران اجازه می‌ دهند تا از اهرم معاملاتی در خرید و فروش‌ های خود استفاده کنند، با وام دادن پول خود درآمد غیر فعال کسب کنند یا با تأمین نقدینگی استخرها سود کارمزد به دست آورند.

از آنجا که این صرافی‌ ها روی قرارداد های هوشمند بنا شده‌ اند ممکن است در آینده در زمینه‌ های بیشتر قابل‌ استفاده باشند.

بهترین صرافی‌ غیر متمرکز ارز دیجیتال

از زمان شروع به کار اولین صرافی‌ غیر متمرکز در 2014 تاکنون، ده‌ ها دکس ساخته‌ شده‌ اند. در ادامه چند تا از مهم‌ ترین صرافی‌ های غیر متمرکز را معرفی می‌ کنیم.

1- dydx

صرافی غیر متمرکز dYdX بر اساس قراردادهای هوشمند و روی بلاکچین اتریوم ساخته‌ شده است. این صرافی درواقع یک پروتکل مارجین تریدینگ است. از ویژگی‌های این صرافی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دارای پروتکل وام‌ دهی و وام گرفتن است.
• از قراردادهای آنی، فیوچرز و بدون سررسید پشتیبانی می‌کند.
• توکن آن DYDX است و هنگام نوشتن مقاله مارکت کپی معادل 110 میلیون دلار دارد.

2- panckaceswap

صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ روی شبکه اسمارت چین بایننس ساخته‌شده است. ویژگی‌ها:

• یک بازار ساز خودکار است.
• توکن اختصاصی آن کیک (CAKE) است.
• امکان استیکینگ برخی ارزها در این دکس فراهم است.
• با تأمین نقدینگی این صرافی می‌تواند از سود کارمزدها بهره‌ مند شد.

3- uniswap

صرافی غیر متمرکز یونی سواپ یک بازار ساز خودکار روی شبکه‌ی بلاکچین اتریوم است. ازجمله ویژگی‌ های این صرافی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امکان استیک کردن در این صرافی فراهم است و می‌توان از این طریق درآمد غیر فعال کسب کرد.
• دارای توکن حاکمیتی uni است که برای شرکت در رأی‌ گیری‌ های مربوط به پروژه کاربرد دارد.
• می‌ توان با تأمین نقدینگی استخرها تا 0.3 درصد از هر تراکنش کارمزد دریافت کرد.

4-1inch

• این صرافی یکی از دکس‌ های تجمیع کننده محسوب می‌ شود و با استفاده از API برای یافتن بهترین مسیر مبادله توکن ها با وصل شدن به سایر دکس‌ ها، امکان ایجاد سفارش‌ های محدود (خرید در قیمت از قبل تعیین‌شده) را فراهم می‌ کند. برخی از ویژگی‌ های این صرافی عبارتند از:
• دارای توکن 1INCH برای حق رای و تأمین نقدینگی است.
• این صرافی به‌عنوان تجمیع کننده کارمزدی برای مبادله توکن‌ ها دریافت نمی‌ کند.
• قابلیت استیکینگ در این صرافی وجود دارد.

5- sushiswap

دکس سوشی سواپ یک فورک صرافی یونی سواپ است و ازاین‌ رو بسیاری از ویژگی‌های یونی سواپ را دارد. ازجمله ویژگی‌ های این صرافی می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد: